Dersin Adı Dersin Seviyesi Dersin Kodu Dersin Tipi Dersin Dönemi Yerel Kredi AKTS Kredisi Ders Bilgileri
BİTKİ GEN KAYNAKLARI Üçüncü Düzey TAB 309 5 3.00 3.00 Yazdır
   
Dersin Tanımı
Ön Koşul Dersleri Yok
Eğitimin Dili Türkçe
Koordinatör DOÇ. DR. ERMAN BEYZİ
Dersi Veren Öğretim Eleman(lar)ı DOÇ. DR. ERMAN BEYZİ
Yardımcı Öğretim Eleman(lar)ı Yok
Dersin Veriliş Şekli Yüz yüze
Dersin Amacı Çevresel koşullarda biyotik ve abiyotik baskıların sürekli değişiklik göstermesi, bitki ıslahı çalışmalarının da sürekli olmasını zorunlu kılmaktadır. Bitkilerde ortaya çıkan yeni sorunlar, amaca uygun gen kaynaklarının (halen kullanılan kültür çeşitleri, kullanılmayan eski kültür çeşitleri, ilkel kültür çeşitleri ya da yerel çeşitler, geçiş formları ve yabani türler) klasik ve modern tekniklerden yararlanılarak, belirlenmesi, korunması ve kullanılması ile giderilebilir. “Bitkisel Gen Kaynakları” dersi bu temel anlayışla, bitkisel gen kaynaklarının kavram ve kapsamı; bitkilerin gen ve yayılma merkezleri; genetik kaynak erozyonu; gen kaynakları çalışmalarının ilkeleri (çalışmaların koordinasyonu ve eğitim çalışmaları); bulma ve toplama (toplamanın amacı, toplamada bitki ve bölge öncelikleri, optimum bitki toplama ve yöntemleri, tohum toplanması, herbaryum örneğinin alınması, toplama kayıtları, gen bankası çalışmaları); koruma ve depolama (tohum depolamanın prensipleri, depolamada tohum canlılığı, depolamada tohum ve çevre ilişkileri, vejetatif depolamanın prensipleri, çiçektozu depolama, depolama sistemleri); gen kaynaklarının üretimi ve yenilenmesi; değerlendirme ve kullanım; bilgi depolama (dökümantasyon) konularını içeren bir ders konumundadır.
Dersin Tanımı Dünya’daki önemli gen merkezi arasında sayılan Türkiye’nin, bitkisel gen kaynakları bakımından, dünyadaki öneminin ve gelecekteki iklimsel değişikliklerden kaynaklanan değişimler sonucunda bitkilere yeni özellikler kazandırma zorunluluğu karşısında bu kaynakların yararlanılabilecek tek seçenek olduğunun vurgulanmasıdır. Bu nedenle, bitkisel gen kaynakları konusunda öğrencilerin teknik açıdan olduğu kadar düşünce açısından da bilinçlendirilmesi başlıca hedef olarak belirlenmiştir.

Dersin İçeriği
1 Bitkisel gen kaynaklarının bitki ıslahındaki yeri ve önemi, bitki gen merkezlerinin belirlenmesi, bitkilerin gen ve yayılma merkezleri, Türkiye’nin bitkisel gen kaynakları bakımından önemi, bitkisel gen kaynaklarının sınıflandırılması.
2 Bitkisel gen kaynaklarında çalışmaların ilkeleri (koordinasyon, eğitim, arazi çalışmaları ve gen bankası), koordinasyon ve eğitimin önemi,
3 Arazi çalışmaları, varyasyonun yakalanmasında etkili faktörler (genetik bilgi birikimi, ekolojik bilgi birikimi, pratik gerçekler).
4 Toplamanın önemi ve amacı, toplamada bitki öncelikleri, toplamada bölge öncelikleri, optimum bitki toplama ve optimum bitki toplamaya etki eden faktörler.
5 Bitki toplamada durakların önemi, örnek alınacak durak sayısı, durak sayısını belirleyen faktörler, bölgede durakların dağılışı, duraklardan alınacak bitki sayısı.
6 Bitki toplama teknikleri (tesadüfi örnekleme yöntemi, biased örnekleme yöntemi, herbaryum örneklerinin toplanması), yöntemlerin karşılaştırılması, önemli avantaj ve dezavantajları. Toplama kayıtlarının tutulması.
7 Bitkisel gen kaynaklarının kullanımı, kullanımda yeni teknollojiler, bitkisel gen kaynaklarını tehdit eden faktörler (klasik ve biyoteknolojik faktörler).
8 Bitkisel Gen Kaynaklarının Korunması - Yapay koruma (Ex situ) - Doğal koruma (İn situ) - Botanik Bahçeleri - Korumada yasal düzenlemeler
9 Gen Bankası Çalışmaları - Kayıt - Tohum temizleme - Tohum neminin belirlenmesi - Tohum Kurutma
10 Tohum Canlılığı Belirleme - Tohumların canlılık özelliklerine göre sınıflandırma - Yeni materyalin izlenmesi - Çimlendirme testleri - Çimlendirme yapmadan canlılığı belirleme
11 Tohum Paketleme - Paketleme malzemelerinin karşılaştırılması Depolama - Tohum depolama prensipleri - Tohum depolamada canlılığı etkileyen faktörler
12 - Vejatatif materyalin depolanması - Gen kaynağı olan vejatatif materyal - Vejatatif materyalin depolanmasında güçlükler - Vejatatif materyalin özellikleri
13 Bitkisel Gen Kaynaklarının Dağıtımı Bitkisel Gen Kaynaklarının Üretimi ve Yenilenmesi Bitkisel Gen Kaynaklarının Değerlendirilmesi
14 Bitkisel Gen Kaynaklarının Kullanılması - Doğrudan kullanım - Genitör olarak kullanılması
15
16
17
18
19
20

Dersin Öğrenme Çıktıları
1 Dersi başaran öğrenciler; bitkisel gen kaynaklarının kavram ve kapsamı hakkında yeterli bilgi düzeyine erişecektir. Bitkilerin gen kaynakları ve yayılma merkezleri hakkında bilgi sahibi olacaktır;
2 Dersi başaran öğrenciler; bitkisel gen kaynaklarının kavram ve kapsamı hakkında yeterli bilgi düzeyine erişecektir. Bitkilerin gen kaynakları ve yayılma merkezleri hakkında bilgi sahibi olacaktır;
3 Gen kaynakları materyalini bulma ve toplama (toplamanın amacı, toplamada bitki ve bölge öncelikleri) hakkında bilgi ve beceri kazanacaklardır,
4 Gen kaynakları için optimum bitki toplama ve yöntemleri, tohum toplanması konusunda gerekli ön bilgi sahibi olacaktır. Gen bankası çalışmaları için herbaryum örneğinin alınması ve herbaryum yapımı becerisi kazanacaklardır
5 Gen bankasına getirilen materyallerin toplama kayıtları hakkında bilgi ve beceri kazanacaklardır,
6 Tohum depolamanın prensipleri ve koruma tedbirlerini öğreneceklerdir. Depolamada tohum canlılığı, tohum ve çevre ilişkileri hakkında bilgi ve beceri kazanacaklardır,
7 Gen kaynaklarında vejetatif materyalin depolama prensipleri, çiçektozu depolama, depolama sistemleri hakkında bilgi sahibi olacaklardır
8 Gen kaynakları materyalinin yenilenmesi ve üretimi hakkında bilgi ve beceri kazanacaklardır
9 Genetik materyalin değişik amaçlı olarak değerlendirme ve kullanımı hakkında bilgi sahibi olacaktır;
10 Gen bankasında mevcut genetik materyal hakkında bilgi depolama (dökümantasyon) konularında bilgi ve beceri kazanacaklardır.

*Dersin Program Yeterliliklerine Katkı Seviyesi
1 Analiz metotlarının temellerini bilir
2 Spektroskopik metotları metotların temellerini öğrenir
3 Kalitatif analiz yapar
4 Kanlitatif analiz yapar
5 Kalitatif analizdeki problemleri çözer
6 Kantitatif analizdeki problemleri çözer
7 Analizde metot seçimi yapar
8 Analiz sonuçlarını değerlendirir
9 İlaç analizine karar verir
10 Îyi laboratuar uygulamalarını bilir.
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder

Planlanan Öğretim Faaliyetleri, Öğretme Metodları ve AKTS İş Yükü
  Sayısı Süresi (saat) Sayı*Süre (saat)
Yüz yüze eğitim 14 2 28
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme) 2 10 20
Ödevler 0 0 0
Sunum / Seminer hazırlama 0 0 0
Kısa sınavlar 1 2 2
Ara sınavlara hazırlık 1 10 10
Ara sınavlar 1 2 2
Proje (Yarıyıl ödevi) 0 0 0
Laboratuvar 0 0 0
Arazi çalışması 0 0 0
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık 1 20 20
Yarıyıl sonu sınavı 1 2 2
Araştırma 0 0 0
Toplam iş yükü     84
AKTS     3.00

Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
Yarıyıl içi değerlendirme Sayısı Katkı Yüzdesi
Ara sınav 1 40
Kısa sınav 0 0
Ödev 0 0
Yarıyıl içi toplam   40
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı   40
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı   60
Genel toplam   100

Önerilen Veya Zorunlu Okuma Materyalleri
Ders kitabı Bitkisel Gen Kaynakları. Prof. Dr. Sait ADAK, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1648.
Yardımcı Kaynaklar Bitki Gen Kaynakları Ders Notları ve Sunumları.

Ders İle İlgili Dosyalar