Dersin Adı Dersin Seviyesi Dersin Kodu Dersin Tipi Dersin Dönemi Yerel Kredi AKTS Kredisi Ders Bilgileri
MUTEZİLE VE TARİHSEL GELİŞİMİ İkinci Düzey TİB 530 Seçmeli 2 7.00 7.00 Yazdır
   
Dersin Tanımı
Ön Koşul Dersleri yok
Eğitimin Dili Türkçe
Koordinatör
Dersi Veren Öğretim Eleman(lar)ı PROF. DR. MUHARREM AKOĞLU
Yardımcı Öğretim Eleman(lar)ı Arş. Gör. Azmi BAYER
Dersin Veriliş Şekli Yüz yüze
Dersin Amacı İslam düşünce tarihinde insanın akli iradi ve düşünsel gücü üzerinde ısrarla duran Mutezile ekolünü değişik yönleriyle ele almak.
Dersin Tanımı İlk Mutezili fikirlerin ortaya çıkışını, “usul-i hamse”nin gelişimini ve Mutezilenin İslam Düşüncesine katkısını ortaya koyar.

Dersin İçeriği
1 İslamda Akli düşüncenin doğuşu
2 Akli tevilin doğuşu (Cad b. Dirhem, Cehm b. Safvan)
3 Mutezile kelimesininm tarihi arka planı
4 Vasıl b. Ata ve İtikadi görüşleri
5 Amr b. Ubeyd ve İtikadi görüşleri
6 İlk Mutezili Filozof Ebul-Huzeyl el-Allâf
7 “Usul-i Hamse”nin oluşumu
8 Nazzam ve felsefesi
9 Mamer b. Abbad Es-Sülemî
10 Mutezilede İmamet sorunu
11 Cahız ve İmamet anlayısı
12 Ebu Ali el-Cübbai ve İmamet anlayışı
13 Mutezilenin İmamet anlayışında öne çıkan özellikler
14 Mutezili-Zeydi etkileşimi
15
16
17
18
19
20

Dersin Öğrenme Çıktıları
1 Akılcı Düşüncenin gelişiminde Mutezile’nin rolünü bilir.
2 Mutezile’nin imamet tartışmalarına etkisini bilir.
3 İlk mutezili öncüleri bilir.
4 Akli Tevilin doğuş sürecini bilir.
5 Mutezili-Zeydi etkileşimi genel hatlarıyla bilir.
6 Mutezile kelimesininm tarihi arka planını bilir.
7
8
9
10

*Dersin Program Yeterliliklerine Katkı Seviyesi
1 Kuran ayetlerinin manalarını anlayıp kavrar, yorum yapma kabiliyetini geliştirir.
2 Kuran meallerini ve tefsirlerini yakından tanır, aralarında mukayese yapabilir.
3 İlahiyat alanındaki ortaya çıkacak yeni problemleri Kur’an, Sünnet ve bunlara bağlı diğer delillerden yararlanarak bilimsel anlamda ifade etme ve topluma objektif veriler üretmek.
4 Temel İslam ilimleriyle ilgili konuları tasavvufi açıdan yorumlar.
5 Kuran ve yorumuyla ilgilenenelerle uluslararası düzeyde görüş alışverişinde bulunabilme becerisi kazanır.
6 Hadis ve sünnet kavramlarının anlam alanlarını bilir. Kur’an’ın anlaşılmasında sünnetin önemini bilir. Kur’an-sünnet ilişkisini bilir.
7 Tarihi süreçte ve günümüzde hadis ve sünnet konularıyla ilgili tartışılmış ve tartışılmakta olan konuları bilir. Üzerlerinde tartışmalar süren konuları değerlendirir. Problemlerle ilgili çözüm önerileri sunar.
8 Hadis ilminde kavramsal olarak tenkidin nasıl gerçekleştiğini bilir. İslam kültür tarihindeki tenkid zihniyetini örneklerle inceleme ve tartışma imkanı bularak bu konuda perspektif kazanır. Batıda uygulanan tenkid yöntemlerini öğrenir ve yöntemler arasında karşılaştırma yapar.
9 İslâm Mezhepleri Tarihi’ni konuları ve amaçları bakımından, ayrıca diğer din bilimleriyle ilişkisi açısından tanır.
10 Klasik hadis ve tarih kaynaklarını, zihniyet yapılarını objekitif bir bakış açısıyla değerlendirir.
11 İslam düşüncesinin oluşum ve gelişim sürecini anlar, değerlendirir ve yorumlar.
12 İslam Mezhepleri Tarihinin temel kaynakları, metodolojisi ile erken dönemlerden itibaren ortaya çıkmış olan ana dini akımları/mezhepleri tanır.
13 İslam inanç esaslarını tarihsel süreç ışığında kavrar ve analiz eder.
14 Mezhepler arası teolojik farklılıkların siyasal ve sosyal arka planını anlar ve değerlendirir.
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder

Planlanan Öğretim Faaliyetleri, Öğretme Metodları ve AKTS İş Yükü
  Sayısı Süresi (saat) Sayı*Süre (saat)
Yüz yüze eğitim 14 3 42
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme) 10 3 30
Ödevler 5 5 25
Sunum / Seminer hazırlama 4 5 20
Kısa sınavlar 0 0 0
Ara sınavlara hazırlık 1 10 10
Ara sınavlar 1 1 1
Proje (Yarıyıl ödevi) 0 1 0
Laboratuvar 0 0 0
Arazi çalışması 0 0 0
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık 1 20 20
Yarıyıl sonu sınavı 1 2 2
Araştırma 0 0 0
Toplam iş yükü     150
AKTS     6.00

Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
Yarıyıl içi değerlendirme Sayısı Katkı Yüzdesi
Ara sınav 1 70
Kısa sınav 0 0
Ödev 5 30
Yarıyıl içi toplam   100
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı   40
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı   60
Genel toplam   100

Önerilen Veya Zorunlu Okuma Materyalleri
Ders kitabı Ali Sami en-Neşşâr, İslamda Felsefi Düşüncenin Doğuşu; Osman Aydınlı, İslam Düşüncesinde Aklileşme Süreci
Yardımcı Kaynaklar Muhammed Ammara, Mutezile ve Devrim

Ders İle İlgili Dosyalar