Dersin Adı Dersin Seviyesi Dersin Kodu Dersin Tipi Dersin Dönemi Yerel Kredi AKTS Kredisi Ders Bilgileri
DİLBİLİMSEL TEFSİR Üçüncü Düzey TİB 642 Seçmeli 2 7.00 7.00 Yazdır
   
Dersin Tanımı
Ön Koşul Dersleri
Eğitimin Dili Türkçe
Koordinatör
Dersi Veren Öğretim Eleman(lar)ı PROF. DR. MUSTAFA KARAGÖZ
Yardımcı Öğretim Eleman(lar)ı Hüseyin Oral - Hasan İslam Sak
Dersin Veriliş Şekli Ders, anlatım ve soru-cevap tekniğiyle işlenecektir. Her hafta öğrencilerin konuyla ilgili bir eser okuması ve bu eserin derste tartışılması beklenmektedir.
Dersin Amacı 1.Dilbilimsel Tefsir Ekolünün ortaya çıkışı, gelişimi ve önemli dilbilimsel tefsirler hakkında bilgi sahibi olmak. 2.Dilbilim-Tefsir ilişkisi hakkında bilgi sahibi olmak.
Dersin Tanımı Kur’an ayetlerine dilbilimsel yöntemle yaklaşan tefsirleri ve “Dilbilimsel Tefsir” ekolünü inceler.

Dersin İçeriği
1 Dilbilimsel Tefsir: Kavramsal ve Tarihsel Çerçeve
2 Dilbilimsel Tefsirin Ortaya Çıkmasına Yol Açan Etkenler
3 Tedvin Öncesi Dönem Dilbilimsel Tefsir Faaliyetleri
4 Tedvin Dönemi Dilbilimsel Tefsir Faaliyetleri: Garibü''l-Kur''an Literatürü
5 Tedvin Dönemi Dilbilimsel Tefsir Faaliyetleri: Meani''l-Kur''an Literatürü
6 Tedvin Dönemi Dilbilimsel Tefsir Faaliyetleri: Vücuh ve Nezair Literatürü
7 Vücuh ve Nezair (Nezairin Terimleşme Süreci ve Yapılan Farklı Tanımlar)
8 Tedvin Dönemi Dilbilimsel Tefsir Faaliyetleri: Klasik Mucemler
9 Vize Haftası
10 Dilbilimsel Tefsir-Anlama Yöntemi İlişkisi
11 Dilbilimin Alt Dalları Bağlamında Dilbilimsel Tefsirin Kur’an’ı Anlamaya Katkısı: Sarf ve Nahiv
12 Dilbilimin Alt Dalları Bağlamında Dilbilimsel Tefsirin Kur’an’ı Anlamaya Katkısı: Anlambilim
13 Dilbilimsel Tefsirin Sorunları
14 Dilbilimsel Tefsirin Etki Alanları
15
16
17
18
19
20

Dersin Öğrenme Çıktıları
1 Öğrenciler Kur’an ayetlerine dilbilimsel yöntemle yaklaşan tefsirleri diğer ekollerde yazılan tefsirlerle karşılaştırır ve bunun Kur’an yorumuna katkılarını öğrenir.
2 Öğrenciler Dilbilim ile Tefsir usulü ilişkisi hakkında bilgi sahibi olur. Dilbilimsel tefsirleri Tefsir usulü açısından değerlendirir.
3 Öğrenciler ayetleri dilbilimsel açıdan yorumlarken Kur’an bütünlüğü içerisindeki anlamların dikkate alınmasının önemini kavrar.
4
5
6
7
8
9
10

*Dersin Program Yeterliliklerine Katkı Seviyesi
1 Kuranın manasını kavrar,yorumu hakkında söz sahibi olur.
2 Kuran ilimleri ve tefsir metinleri hakkında vukufiyetli bilgi sahibi olur, bu metinler hakkında yorum ve değerlendirme yapabilme becerisi kazanır.
3 Geniş ve derin bir Kuran kültürüne sahip olur, uluslararası düzeyde bilimsel toplantılara katılır, alanı ile ilgili tezler ileri sürüp savunabilir.
4 Hadislerin İslam’daki yerini bilir, Sünnetin Kur’ân-ı Kerim ışığında anlaşılacağını, lafız ve maksat arasındaki ilişkiyi kavrar, gaybî olanla olmayanları birbirinden ayırt eder, çelişki görülen hadisleri uzlaştırır.
5 İsnadın ortaya çıkışını, yerleşmesini, ravilerde aranan özellikleri ve ravilerin nasıl tenkid edildiğini bilir. Hadisin farklı rivayetlerini toplayıp sened ağını ortaya çıkararak onu değerlendirme yeteneğini kazanır.
6 Hadis değerlendirmelerinde bütünlüğün sağlanması gerektiğini bilir, sened ve metin tenkidinde bütünlüğü sağlama prensiplerini bilir, Hadisi anlama ve anlatmada bütünlüğün nasıl sağlanacağını bilir ve Hadisleri bütünlük esaslarına göre değerlendirebilme yeteneğini kazanır.
7 Klasik hadis ve tarih kaynaklarını, zihniyet yapılarını objekitif bir bakış açısıyla değerlendirir
8 XIX. ve XX. yüzyıllarda İslâm âlemindeki ihya hareketlerini doğuran nedenleri ve günümüz İslâm dünyasındaki ana dini akımları tanır.
9 İlk Dönemde ortaya çıkan Haricilik, şia, Mutezile, Mürcie gibi mezhepleri tanır.
10 Teolojik tartışmaların metodolojik ve tarihsel yönlerini kavrar ve değerlendirir.
11 İslam düşüncesinin güncel problemlerini tespit ve değerlendirme kabiliyetini kazanır.
12 Çağdaş teolojik problemlere çözüm önerebilme becerisini kazanır.
13 Dinî konularda alanında uzman akademisyenlerle çeşitli sempozyum, konferans, açık oturum ve panellerde bilgi paylaşımı kabiliyet ve becerisini geliştirme yeteneğine sahip olur.
14 Çağdaş değer ve ilkeler bazında, kazanılan bilimsel değer ve persfektif çerçevesinde insanlığa faydalı olma ilkesine bağlı kalınarak düzgün, tutarlı ve iyi bir vatandaş olma düşüncesini yaşatmaya çalışmak.
15 Din alanının kapsamı temel alınarak bilgilendirilme ihtiyacının gerekli ve lüzumlu olduğu kişi ve tüzel kişilerin ihtiyacı olan yazılı, sözlü ve görsel alanda sunum tecrübelerinin kazandırılması.
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder

Planlanan Öğretim Faaliyetleri, Öğretme Metodları ve AKTS İş Yükü
  Sayısı Süresi (saat) Sayı*Süre (saat)
Yüz yüze eğitim 14 3 42
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme) 14 3 42
Ödevler 0 0 0
Sunum / Seminer hazırlama 0 0 0
Kısa sınavlar 0 0 0
Ara sınavlara hazırlık 10 2 20
Ara sınavlar 1 2 2
Proje (Yarıyıl ödevi) 0 0 0
Laboratuvar 0 0 0
Arazi çalışması 0 0 0
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık 14 2 28
Yarıyıl sonu sınavı 1 2 2
Araştırma 1 14 14
Toplam iş yükü     150
AKTS     6.00

Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
Yarıyıl içi değerlendirme Sayısı Katkı Yüzdesi
Ara sınav 1 20
Kısa sınav 0 0
Ödev 1 20
Yarıyıl içi toplam   40
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı   40
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı   60
Genel toplam   100

Önerilen Veya Zorunlu Okuma Materyalleri
Ders kitabı 1. İbn Kuteybe, Tefsîru Garîbü’l-Kur’ân, thk. Seyyid Ahmed Sakr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1978. 2. Mustafa Karagöz, Dilbilimsel Tefsir ve Kur’an’ı Anlamaya Katkısı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2015. 3. İsmail Aydın, Kur’ân’ın Filolojik Yorumu -Tarihsel Gelişim ve Sorunlar-, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2014. 4. Mustafa Karagöz, “Vücûh ve Nezâirin Terimleşme Süreci -‘Nezâir’In ‘Eşanlamlılık’ Olarak Tanımlanması Sorunu”, Tarihten Günümüzde Kur''an İlimleri ve Tefsir Usûlü, İlim Yayma Vakfı Kur''an ve Tefsir Akademisi, (İstanbul 18-23 Ağustos 2008), Özkan Matbaacılık, Ankara 2009, s. 441-475. 5. Hasan Yaldızlı, “Vücûh” ve “Nezâir” Hakkında Yapılan Tanımlara Dair Bir Değerlendirme, İslâm Araştırmaları Dergisi, 2014, sayı: 31, s. 1-33.
Yardımcı Kaynaklar

Ders İle İlgili Dosyalar