Dersin Adı Dersin Seviyesi Dersin Kodu Dersin Tipi Dersin Dönemi Yerel Kredi AKTS Kredisi Ders Bilgileri
BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE SUNUM TEKNİKLERİ Birinci Düzey 1.2.08 Zorunlu 2 1.00 1.00 Yazdır
   
Dersin Tanımı
Ön Koşul Dersleri Dersin herhangi bir ön koşulu yoktur.
Eğitimin Dili Türkçe
Koordinatör
Dersi Veren Öğretim Eleman(lar)ı Dr. Öğr. Üyesi Elif ÇELİK GÜRBULAK
Yardımcı Öğretim Eleman(lar)ı ARŞ. GÖR. SEYRANİ DEMİR
Dersin Veriliş Şekli Online ve yüz yüze
Dersin Amacı Veteriner hekimlik alanında eğitim alan öğrenciler için bilimsel araştırmalarda kullanılan yöntem ve teknikleri ele alan, açıklayan ve olayları bilimsel bir bakış açısı ile irdelemeyi amaçlayan bir derstir.
Dersin Tanımı Bilimsel bir araştırma yürütmek için gerekli beceri ve uygulama kazanımmlarını kapsamaktadır.

Dersin İçeriği
1 TEORİK: Bilimsel Düşünce ve Bilimin Doğası Bilgi, bilim, teori, yasa, hipotez, tümdengelim ve tümevarım gibi bazı bilimsel kavramlar açıklanacaktır. Bilimin genel işlevleri, temel nitelikleri, temel amaçları ve bilimsel araştırma yaklaşımları üzerinde durulacaktır.
2 TEORİK: Araştırma Konusunun Belirlenmesi Araştırma konusunu belirlerken özgünlük, ilgili olma ve uygulanabilirlik gibi ölçütler göz önünde bulundurulacaktır. Araştırma sorularının formüle edilmesi ve bilgi boşluklarının tespit edilmesi sağlanacaktır. Temel araştırma ile uygulamalı araştırma arasındaki farklar ortaya konacaktır.
3 TEORİK: Literatür Taraması ve Araştırma Amaçlarının Belirlenmesi Sistematik ve anlatı tarzında literatür tarama teknikleri öğretilecektir. PubMed, Scopus ve Web of Science gibi veri tabanlarında etkili tarama yöntemleri ele alınacaktır. Genel ve özel araştırma amaçlarının nasıl yazılacağı açıklanacak, mevcut literatürdeki bilgi eksikliklerinin nasıl tespit edileceği gösterilecektir.
4 TEORİK: Değişkenlerin ve Ölçeklerin Belirlenmesi Bağımsız, bağımlı, karıştırıcı ve kontrol değişkenleri gibi değişken türleri tanıtılacaktır. Ölçme düzeyleri olarak nominal, ordinal, aralıklı ve oranlı ölçekler açıklanacaktır. Uygun ölçüm araçlarının seçilmesi ve adapte edilmesi ile geçerlilik ve güvenirlik kavramlarına değinilecektir.
5 TEORİK: Hipotezlerin Kurulması Sıfır ve alternatif hipotezlerin (H₀ ve H₁) nasıl formüle edileceği anlatılacaktır. Tek yönlü ve çift yönlü hipotezler arasındaki farklar açıklanacaktır. Hipotez yazımının araştırma amaçlarıyla nasıl uyumlu olması gerektiği vurgulanacaktır.
6 TEORİK: Araştırma Desenlerinin Belirlenmesi – I Gözlemsel araştırma desenleri (kesitsel, kohort, vaka-kontrol) ve deneysel desenler (randomize kontrollü çalışmalar, yarı deneysel çalışmalar) ele alınacaktır. İçsel ve dışsal geçerlik kavramları açıklanacak; karıştırıcı değişkenlerin kontrolü ve yanlılıkların önlenmesine yönelik stratejiler sunulacaktır.
7 TEORİK: Araştırma Desenlerinin Belirlenmesi – II Gözlemsel ve deneysel tasarım türlerinin derinlemesine incelenmesine devam edilecektir. Uygulama örnekleri üzerinden geçerlik ve yanlılık sorunları tekrar ele alınacak, örnek olaylar üzerinden çözüm yöntemleri tartışılacaktır.
8 TEORİK: Araştırma Desenlerinin Belirlenmesi – III Farklı araştırma sorularına uygun tasarım seçimi üzerine uygulamalı örnekler yapılacaktır. Gözlemsel ve deneysel desenlerin avantajları ve sınırlılıkları vaka temelli yaklaşımla değerlendirilecektir.
9 TEORİK: Araştırma Evreninin Tanımlanması Hedef evren ile örnekleme çerçevesi arasındaki farklar ortaya konacaktır. Dahil etme ve dışlama ölçütleri belirlenecek, örneklemin temsiliyet gücü ve genellenebilirlik konuları ele alınacaktır.
10 TEORİK: Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi ve Veri Toplama Araçları G*Power gibi yazılımlar aracılığıyla güç analizi yapılacak ve örneklem büyüklüğü hesaplanacaktır. Etki büyüklüğü, alfa ve beta hata oranları belirlenecektir. Anket, kontrol listesi ve ölçüm formları gibi veri toplama araçlarının tasarımı anlatılacaktır.
11 TEORİK: Etik Onay ve Pilot Çalışma Bilimsel araştırmalarda etik ilkeler (aydınlatılmış onam, gizlilik, riskin en aza indirilmesi) tartışılacaktır. Etik kurul başvuru süreci açıklanacak, veri toplama araçlarının geçerliliğini test etmek amacıyla pilot çalışma yapmanın önemi vurgulanacaktır.
12 TEORİK: Veri Toplama ve Veri Tabanı Oluşturma Birincil ve ikincil veri toplama yöntemleri karşılaştırılacaktır. Verilerin kodlanması, dijital ortama aktarılması öğretilecektir.
13 TEORİK: İstatistiksel Analizlerin Yapılması, Sonuçların Yorumlanması ve Raporlaştırılması Tanımlayıcı ve çıkarımsal istatistik yöntemleri uygulanacaktır. Verinin türüne uygun test seçimi yapılacak ve sonuçların yorumlanması sağlanacaktır. Bulguların sistematik şekilde bir araştırma raporuna dönüştürülmesi için rehberlik edilecektir.
14 TEORİK: Veteriner Hekimlikte Kanıta Dayalı Tıp (EBVM) – Klinik Soru Oluşturma ve Kanıtın Değerlendirilmesi Kanıta dayalı uygulamalar, açık ve odaklanmış bir klinik sorunun formüle edilmesiyle başlar. Bu genellikle PICO modeli ile yapılır; bu modelde hasta ya da problem, uygulanan müdahale, karşılaştırma grubu ve beklenen sonuç açıkça tanımlanır. Bu yapılandırma, hem klinik hem de bilimsel olarak anlamlı ve araştırılabilir bir soru elde edilmesini sağlar. Soru belirlendikten sonra, bu soruya yönelik en uygun kanıtı bulmak için sistematik bir literatür taraması yapılır. Bu aşama, genellikle PubMed, CAB Abstracts gibi veri tabanları veya veterinerliğe özgü kaynaklar aracılığıyla gerçekleştirilir. Elde edilen çalışmalar, güvenilirlik ve klinik geçerlilik açısından titizlikle değerlendirilir. Bu değerlendirme süreci; metodoloji, yanlılık potansiyeli ve kanıtın gücü gibi kriterlere dayanır ve genellikle kanıt piramidi gibi yerleşik hiyerarşilere göre yapılır. Amaç, elde edilen bulgular arasında en güvenilir ve vaka için en uygulanabilir olanı seçmektir.
15 TEORİK: Veteriner Hekimlikte Kanıta Dayalı Tıp (EBVM) – Klinik Uygulama ve Sonuçların Değerlendirilmesi En güçlü kanıta dayanan seçenek, klinik karar sürecine entegre edilir. Bu aşamada uygulamanın, hastaya özgü koşullara göre uyarlanması gerekir. Uygulamada veteriner hekimin kendi klinik deneyimi ve hayvan sahibinin tercihleri ya da sınırlamaları da dikkate alınır. Son olarak, uygulanan müdahalenin etkinliği değerlendirilir. Elde edilen sonuçların izlenmesi, veteriner hekimin aldığı kararların etkisini analiz etmesini sağlar. Gerekiyorsa strateji gözden geçirilir, yeni bulgular ya da deneyimler sürece dahil edilir ve bir sonraki klinik soruya hazırlanmak üzere döngü yeniden başlatılır.
16
17
18
19
20

Dersin Öğrenme Çıktıları
1 Bilimsel kavramları, bilimin amaçlarını ve niteliklerini öğrenir.
2 Bilimsel düşünme, amaç belirleme, bilimsel bir araştırma tasarlamayı öğrenir.
3 Araştırma yapma, veri toplama, verileri analiz etme ve sonuçları raporlaştırma kazanımlarını edinir.
4
5
6
7
8
9
10

*Dersin Program Yeterliliklerine Katkı Seviyesi
1 Mesleki, hayvan refahı, müşteri, halk sağlığı, toplum ve çevre ile ilgili hususlar da dâhil olmak üzere veteriner hekimlerin içinde çalışması gereken etik ve yasal çerçeveyi anladığını gösterecek şekilde hareket etmek.
2 Bilimsel araştırma yöntemlerini, temel ve uygulamalı araştırmaların bilime katkısını ve 3R ilkesinin (Replacement, Reduction, Refinement) uygulanmasını anlamak.
3 Veteriner hekimliği uygulamaları ile ilgili organizasyon, yönetim ve mevzuat hakkında temel bilgi sahibi olduğunu göstermek.
4 Veteriner hekimin faaliyet gösterdiği ekonomik ve duygusal bağlamı anlamak.
5 Veteriner hekimin çalıştığı yerde kendisinin, hastaların, müşterilerin, meslektaşlarının ve çevrenin sağlık ve biyogüvenliğini korumak, izlemek ve geliştirilmesine katkıda bulunmak
6 Kalite güvence ilkeleri hakkında bilgi sahibi olduğunu göstermek; mesleki uygulamalarında risk yönetimi ilkelerini uygulamak.
7 İlgili kitleye uygun bir dil kullanarak, gizlilik ve mahremiyete tam saygı göstererek müşteriler, halk, profesyonel meslektaşlar ve sorumlu makamlarla etkili bir şekilde iletişim kurabilmek.
8 İletişim, liderlik, yönetim, ekip çalışması, karşılıklı saygı ve diğer sosyal beceriler dahil olmak üzere kişiler arası etkili etkileşim ilkelerini uygulamak.
9 Doğru klinik ve müşteri kayıtlarını, gerektiğinde vaka raporlarını ilgilileri için tatmin edici bir biçimde hazırlamak.
10 Hizmetlerin sunumunda multidisipliner bir ekibin üyesi olarak etkin bir şekilde çalışmak ve tüm ekip üyelerinin katkısını kabul etmek.
11 Literatürü ve sunumları eleştirel bir gözle inceleyebilmek ve değerlendirebilmek.
12 Veteriner iyi klinik uygulamaları ile araştırma temelli ve kanıta dayalı veteriner hekimliği sağlamak için “Tek Sağlık” ilkelerini anlamak ve uygulamak.
13 Kanıtları eleştirel ve akılcı bir şekilde analiz etme, yetersiz olunan konularla başa çıkma, beklenmedik durumlarla başa çıkma, bilgi ve becerileri çeşitli senaryolara ve bağlamlara uyarlama becerisini göstermek.
14 Hayvanların, insanların ve çevrenin sağlık, güvenlik ve refahının yanı sıra Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini teşvik etmek amacıyla veteriner hekimliği mesleğinin ve Tek Sağlık kavramının ilerlemesine katkıda bulunmak.
15 Kişisel ve mesleki sınırlarını tanımak ve gerektiğinde profesyonel tavsiye, yardım ve destek alacağını bilme becerisini göstermek.
16 Yaşam boyu öğrenmeye ve mesleki gelişime bağlılık göstermek. Bu, mesleki deneyimin kaydedilmesini, paylaşılmasını, performans ve yetkinliği geliştirmek için önlemler alınmasını içerir.
17 Mesleki performansı iyileştirmek için düzenli olarak öz denetim ve akran grubu incelemesi gibi süreçlere katılmak.
18 Hayvan ya da hayvan gruplarında bulunan hayvanların geçmişi ile ilgili ilgili doğru elde edebilmek.
19 Hasta hayvanları güvenli bir şekilde ve hayvana saygı göstererek tutmak ve zapt etmek, bu tekniklerin uygulanması için yardımcı personellere talimat vermek.
20 Eksiksiz bir klinik muayene gerçekleştirmek ve klinik karar verme becerisini göstermek.
21 Uygun tedavi planları geliştirmek, mevcut kaynaklar ile uygun halk sağlığı ve çevresel hususları göz önünde bulundurarak bakımları altındaki hayvanın yararına olacak şekilde tedavi uygulamak.
22 Acil bir durumda müdahale etmek ve yaygın hayvan türlerinde ilk yardım uygulamak. Durumsal aciliyete öncelik vermek ve kaynakları buna göre tahsis etmek.
23 Bir hayvanın ya da hayvan grubunun fiziksel, refah ve beslenme durumunu değerlendirmek ve müşteriye hayvancılık, besleme, üreme, üretim, refah, bireysel sağlık, sürü sağlığı ve halk sağlığı ilkeleri hakkında tavsiyelerde bulunmak.
24 Örnekleri toplamak, muhafaza etmek ve nakletmek, uygun teşhis testlerini seçmek, test sonuçlarını yorumlamak ve sınırlamalarını anlamak.
25 Meslektaşlarla açık bir şekilde iletişim kurmak, sevk ve teşhis hizmetlerinde iş birliği yapmak.
26 Temel tanı ekipmanlarını kullanmak, hastalara iyi sağlık ve güvenlik uygulamaları kapsamında ve de mevcut yönetmeliklere uygun şekilde etkili bir muayene gerçekleştirmek.
27 Dijital araçların ve yapay zekânın veteriner hekimliğe katkısını bilmek ve kullanmak.
28 İhbarı mecburi, rapor edilebilir ve zoonotik hastalıkların yanı sıra hayvanlara yönelik kötü muamele durumlarla ilgili belirtileri tanımak ve ilgili makamlara bildirmek de dahil olmak üzere uygun önlemleri almak.
29 Hayvan bakımı ve refahı, hayvan hareketleri, bildirilmesi zorunlu ve rapor edilebilir hastalıklar, antimikrobiyallerin bilinçli kullanımı da dahil olmak üzere ilaçların kullanımı ile ilgili bilgi ve mevzuata ilişkin uygun kaynaklara erişmek.
30 İlaçları mevzuata ve en son kılavuzlara uygun olarak doğru ve sorumlu bir şekilde reçete etmek ve dağıtmak.
31 Şüpheli advers ilaç reaksiyonlarını uygun kanallar aracılığıyla ilgili resmi kurumlara bildirmek.
32 Biyogüvenlik için protokoller hazırlamak, çalıştığı yerin biyogüvenliğini değerlendirmek ve protokolleri doğru şekilde uygulamak.
33 Aseptik prosedürleri uygun şekilde gerçekleştirmek
34 Sedasyon, genel ve bölgesel anesteziyi güvenli bir şekilde uygulamak; kimyasal hareketsizleştirme yöntemlerini uygulamak.
35 Ağrıyı önlemek, değerlendirmek ve yönetmek.
36 Ötenazinin ne zaman uygun olduğunu bilmek, bunu hayvana ve sahiplerine saygı göstererek, uygun bir yöntem kullanarak, orada bulunanların güvenliğini de göz önünde bulundurarak gerçekleştirmek; karkasın etik ve yasal olarak imha edilmesi konusunda tavsiyelerde bulunmak.
37 Örnek alma, sevk etme ve raporlama dahil olmak üzere tüm yaygın hayvan türlerinde nekropsi yapmak.
38 Refah unsurlarına dikkat etmek, sistematik kaba post-mortem muayene ve gözlemleri kaydetmek, dokuları örnekleme, saklama ve taşıma dahil olmak üzere gıda üreten hayvanların anti-mortem muayenesini yapmak.
39 İlgili gıda teknolojisi de dahil olmak üzere, hayvansal kaynaklı ürünlerin kalite ve güvenliğini etkileyen koşulları doğru bir şekilde belirlemek için gıda ve yem denetimi yapmak.
40 İnsan sağlığının korunması, muhafazası ve iyileştirilmesine katkıda bulunma kapsamında hayvanlar, hayvansal ürünler ve yan ürünlerle doğrudan ya da dolaylı ilgisi olan koşulları belirleyerek halk sağlığını korumak.
41 Kabul edilmiş hayvan sağlığı, hayvan refahı, halk sağlığı ve çevre sağlığı standartları doğrultusunda, hastalığa ve türe uygun önleyici ve eradikasyon programları hakkında tavsiyelerde bulunmak ve bunları uygulamak.
42
43
44
45
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder

Planlanan Öğretim Faaliyetleri, Öğretme Metodları ve AKTS İş Yükü
  Sayısı Süresi (saat) Sayı*Süre (saat)
Yüz yüze eğitim 15 1 15
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme) 5 1 5
Ödevler 0 0 0
Sunum / Seminer hazırlama 5 1 5
Kısa sınavlar 0 0 0
Ara sınavlara hazırlık 0 0 0
Ara sınavlar 0 0 0
Proje (Yarıyıl ödevi) 0 0 0
Laboratuvar 0 0 0
Arazi çalışması 0 0 0
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık 0 0 0
Yarıyıl sonu sınavı 0 0 0
Araştırma 0 0 0
Toplam iş yükü     25
AKTS     1.00

Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
Yarıyıl içi değerlendirme Sayısı Katkı Yüzdesi
Ara sınav 1 100
Kısa sınav 0 0
Ödev 0 0
Yarıyıl içi toplam   100
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı   40
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı   60
Genel toplam   100

Önerilen Veya Zorunlu Okuma Materyalleri
Ders kitabı Bilimsel Araştırma ve Sunum Teknikleri Prof. Dr. Asım Saldamlı, İpek Itır Can
Yardımcı Kaynaklar

Ders İle İlgili Dosyalar