Erciyes University - Info Package

Dersin Adı	Dersin Seviyesi	Dersin Kodu	Dersin Tipi	Dersin Dönemi	Yerel Kredi	AKTS Kredisi	Ders Bilgileri
TASAVVUF I	Birinci Düzey	İLH521	Zorunlu	5	3.00	3.00	Yazdır

Dersin Tanımı

Ön Koşul Dersleri
Eğitimin Dili	TÜRKÇE
Koordinatör	DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ZÜMRÜT ORHAN
Dersi Veren Öğretim Eleman(lar)ı	DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ZÜMRÜT ORHAN
Yardımcı Öğretim Eleman(lar)ı
Dersin Veriliş Şekli	Yüz yüze
Dersin Amacı	Tasavvuf I dersinde Hicrî ilk üç asırda tasavvufun gelişimi ele alınır. Buna göre dersin amacı öğrencinin tasavvuf ve sûfî kelimelerinin kökenini ve anlamını, tasavvufun temel kavramlarını, temel meselelerini ve meşhur sûfîleri, tasavvufun bir ilim olarak teşekkülünü, tasavvufun diğer İslâmî ilimler arasındaki yerini ve onlarla ilişkilerini, sufilerin bilgi anlayışını öğrenmesini sağlamaktır.
Dersin Tanımı	Bu ders, tasavvuf ve sûfî kelimelerinin kökeni ve anlamı, tasavvufun temel kavramları, temel meseleleri ve meşhur isimleri, tasavvufun bir ilim olarak teşekkülü, tasavvufun diğer İslâmî ilimler arasındaki yeri ve onlarla ilişkileri, sufilerin bilgi anlayışı gibi konuların ele alındığı bir derstir.

Dersin İçeriği

1	* Dersin, Ders İzlencesinin ve Derste İzlenecek Yöntemlerin Tanıtılması * Öğrencilerin Hazır Bulunuşluğunun Ölçülmesi: Tasavvuf Nedir, Bize Ne Öğretir, Günümüz İnsanına Ne Söyler * “İlim Kendin Bilmektir”: Kendini bilmenin anlamı üzerine beyin fırtınası
2	* Tasavvuf ve Sûfî Kavramlarının Ortaya Çıkışı ve Etimolojisi * Tasavvuf ve Sûfî Kavramlarının Tanımları * “Tasavvuf Bid’at midir?” sorusu üzerine beyin fırtınası
3	* Tasavvuf Tarihinde Hicrî Birinci Asır: Tasavvufun Temelini Oluşturan Bir Kavram Olarak Zühd: Dar ve Geniş Anlamıyla Zühd Kavramı Üzerine Bir Analiz * Zühdün Kur’ân-ı Kerîm’deki, Hz. Peygamber’in Sünnetindeki ve Ashâbın Hayatındaki Görünümleri * “Dünya Senin Vatanın mı Yurdun mu?”: Dünyayı terk etmenin anlamı üzerine beyin fırtınası
4	* Tasavvuf Tarihinde Hicrî İkinci Asır-I: Şahıslar, Kavramlar, Meseleler * Hasan-ı Basrî (ö. 110), Câfer-i Sâdık (ö. 148), İbrâhim b. Edhem (ö. 161) * Havf, Kulluk, Mârifet, Helal Rızık * “Hakîkî Dindarlık Nedir?” sorusu üzerine beyin fırtınası
5	* Tasavvuf Tarihinde Hicrî İkinci Asır-II: Şahıslar, Kavramlar, Meseleler * Süfyân-ı Sevrî (ö. 161), Dâvûd et-Tâî (ö. 165[?]), Abdullah b. Mübârek (ö. 181) * Niyet, Verâ, Uzlet, Cömertlik * “Bir Davranışı Amel Kılan Nedir?” sorusu üzerine beyin fırtınası
6	* Tasavvuf Tarihinde Hicrî İkinci Asır-III: Şahıslar, Kavramlar, Meseleler * Rabia el-Adeviyye (ö. 185), Fudayl b. İyaz (ö. 187), Şakîk-i Belhî (ö. 194) * İhlâs, Muhabbet, Yakaza, Tövbe, Tevekkül, Rıza * “Cehennem Korkusu ve Cennet Ümidi: Kulluğun Gayesi Cennet midir?” sorusu üzerine beyin fırtınası
7	* Tasavvuf Tarihinde Hicrî Üçüncü Asır-I: Şahıslar, Kavramlar, Meseleler * Mârûf el-Kerhî (ö. 200), Hâris el-Muhâsibî (ö. 243), Serî es-Sakatî (ö. 251) * Fütüvvet, Muhâsebe, Murākabe, Îsâr, Fakr * “Tasavvuf Hakikatleri Elde Etmek İçin Halkın Elindekilerden Ümidi Kesmektir” cümlesinin anlamı üzerine beyin fırtınası
8	* Tasavvuf Tarihinde Hicrî Üçüncü Asır-II: Şahıslar, Kavramlar, Meseleler * Ebû Saîd el-Harrâz (ö. 277), Ebu’l-Hüseyn en-Nûrî (ö. 295) * Cüneyd-i Bağdâdî (ö. 297) * Tevhîd, Kurb-i Nevâfil Hadisi, Fenâ-Bekā, Mîsāk, Semâ * “Tevhid Kulun Olmazdan Önceki Hâline Dönmesidir” sözünün anlamı üzerine beyin fırtınası
9	Ara sınav
10	* Ara sınavın değerlendirilmesi * Vizeye Kadar Olan Dönemin Genel Bir Değerlendirmesi * “Nefsini Bilen Rabbini Bilir”: Nefs/kendilik üzerine beyin fırtınası
11	* Tasavvuf Tarihinde Hicrî Üçüncü Asır-III: Şahıslar, Kavramlar, Meseleler * Bâyezid-i Bistâmî (ö. 234), Hallâc-ı Mansûr (ö. 309), Ebû Bekir eş-Şiblî (ö. 334) * Sekr-Sahv, Vecd, Şathiye, İddia * “Kendimi Tesbih Ederim, Benim Şânım Ne Yücedir” cümlesi bir iddia mıdır sorusu üzerine beyin fırtınası
12	* Tasavvuf Tarihinde Hicrî Üçüncü Asır-IV: Şahıslar, Kavramlar, Meseleler * Hamdûn el-Kassâr (ö. 271) * Sehl b. Abdullah et-Tüsterî (ö. 283) * Hakîm Tirmizî (ö. 298) * Melâmet, İşâret, Riyâzet, Velâyet * “Gayretiyle Ulaşacağını Zanneden Boş Yere Yorulmuştur, Gayret Etmeksizin Ulaşacağını Zanneden Boş Hayal Peşindedir” cümlesinin anlamı üzerine beyin fırtınası
13	* Bir Din Bilimi Olarak Tasavvuf: Konusu, Meseleleri, Yöntemi ve Maksadı * Tasavvufun İslâm İlim Geleneğindeki Yeri ve Diğer İslâmî İlimlerle İlişkisi * Cibril Hadisi * Fıkh-ı Bâtın Olarak Tasavvuf * “Tasavvuf Fıkıh mıdır?” sorusu üzerine beyin fırtınası
14	Sûfîlerin Bilgi Anlayışı Bilginin İmkânı ve Temel Konular Bilgiyle İlgili Temel Kavramlar ve Sorunlar İdrak Araçları ve Bilginin Değerlendirilmesi “Sen Kendini Bilmezsin/Ya Nice Okumaktır”: Okumanın mânâsı üzerine beyin fırtınası
15	* Dönemin Genel Bir Tekrarı/Öğrencilerin Soruları Doğrultusunda Gerekli Konuların Yeniden Îzâhı * Bir Mesnevî Hikâyesinin Düşündürdükleri: Mesnevî’den seçilen bir hikâye üzerine beyin fırtınası
16
17
18
19
20

Dersin Öğrenme Çıktıları

1	Tasavvuf ve sûfî kelimelerinin kökenini ve anlamını bilir. Zühd ve tasavvuf kavramlarının birbiriyle ilişkisini açıklar.
2	Tasavvufun bir ilim olarak teşekkül sürecini bilir, diğer İslâmî ilimlerle ilişkisini açıklar.
3	Hicrî 2. ve 3. asırda yaşamış olan meşhur sûfîleri tasavvuf anlayışlarında öne çıkan meselelerle birlikte tanır.
4	Tasavvufun temel kavramlarını bilir ve açıklar.
5	Hicrî ilk üç asırda tasavvufa yöneltilen bazı itirazları gerekçeleriyle bilir, bu itirazları ve itirazlara verilen cevapları değerlendirebilir.
6	Hicrî ilk üç asırda sufilerin bilgi anlayışının hangi temellere dayandığını kavrar ve bilgi-amel ilişkisine dair görüşlerini açıklar.
7
8
9
10

*Dersin Program Yeterliliklerine Katkı Seviyesi

1	Kur’an ve Sünnet çerçevesinde bütüncül ve sistematik bir dini düşünce ve kavrayışa sahiptir. (Yetkinlik)
2	İlahiyat alanında temel kavramları ve kavramlar arası ilişkileri açıklar. (Bilgi)
3	İlahiyat ile ilgili ileri düzeyde kuramsal ve uygulamalı bilgilere (Tarihi ve güncel, araç ve gereçlere ilişkin, saha çalışmalarında uygulanan araştırma yöntem ve tekniklerine ilişkin, ilahiyatla ilgili diğer kaynaklarda desteklenen) sahiptir. (Bilgi)
4	İlahiyat alanında değişmez olan ve değişebilen bilgileri ayırt eder. (Beceri)
5	Klasik ve güncel dini meseleleri tespit etme, tanımlama, yorumlama, tahlil etme, terkip etme ve çözme becerisine sahiptir. (Beceri)
6	Farklı düşünce ve yorumlar karşısında evrensel ilke ve değerleri üstün tutan bir anlayışa sahiptir. (Yetkinlik)
7	Akıl, bilgi, istişare, emanete riayet, ehliyet ve adalet gibi temel değerler/ilkeler ışığında çalışma ve sorumluluk üstlenebilme yetkinliğine sahiptir. (Yetkinlik)
8	İlahiyat alanına ilişkin temel kaynakları asli dilinden (Arapça) okuyup anlayabilir. (Yetkinlik)
9	İtikat, ibadet, ahlak ve muamelata dair usul ve esasları kavrar ve dayandığı temelleri açıklar. (Bilgi)
10	Zaman ve mekâna göre ortaya çıkan farklı dini yaklaşımları doğru anlama ve tutarlı değerlendirme yetkinliğine sahiptir. (Yetkinlik)
11	Din istismarı, şiddet, İslam karşıtlığı gibi dine ve topluma zararlı eğilimlere karşı söylem ve tutum geliştirir. (Yetkinlik)
12	İslam kültür, sanat ve medeniyeti hakkında temel ve bütüncül bilgilere sahiptir. (Bilgi)
13	Kuran-ı Kerim okuma, anlama ve öğretme konusunda teorik ve pratik yeterlilik kazanır. (Beceri)
14	İslam’ın temel kaynakları ışığında din eğitimi ve din hizmetleri verme yetkinliğine sahiptir. (Beceri)
15	İlahiyat alt dallarının birbiri ile ve diğer bilim alanları ile ilişki kurarak, disiplinler arası araştırma-inceleme, yorum, analiz ve değerlendirme yapar. (Beceri)
16	Dini/Manevi danışmanlık ve rehberlik bilgi ve becerisine sahiptir. (Beceri)
17	Dünya dinlerinin temel inanç esasları ve uygulamalarını tanır. (Bilgi)
18	İlahiyatla ilişkili başlıca ekoller, kuramlar ve meseleler hakkında yeterli düzeyde bir kavrayışa sahip olur. (Bilgi)
19	İlahiyat alanında edindiği kuramsal ve uygulamalı bilgileri; eğitim-öğretim, araştırma ve topluma hizmet alanlarında kullanır. (Yetkinlik)
20	İlahiyat alanının gerektirdiği bilişim ve bilgi teknolojilerini ileri düzeyde kullanır. (Yetkinlik)
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder

Planlanan Öğretim Faaliyetleri, Öğretme Metodları ve AKTS İş Yükü

	Sayısı	Süresi (saat)	Sayı*Süre (saat)
Yüz yüze eğitim	15	2	30
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)	14	2	28
Ödevler	0	0	0
Sunum / Seminer hazırlama	0	0	0
Kısa sınavlar	0	0	0
Ara sınavlara hazırlık	1	5	5
Ara sınavlar	1	1	1
Proje (Yarıyıl ödevi)	0	0	0
Laboratuvar	0	0	0
Arazi çalışması	0	0	0
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık	1	10	10
Yarıyıl sonu sınavı	1	1	1
Araştırma	0	0	0
Toplam iş yükü			75
AKTS			3.00

Değerlendirme yöntemleri ve kriterler

Yarıyıl içi değerlendirme	Sayısı	Katkı Yüzdesi
Ara sınav	1	40
Kısa sınav	0	0
Ödev	0	0
Yarıyıl içi toplam		40
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı		40
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı		60
Genel toplam		100

Önerilen Veya Zorunlu Okuma Materyalleri

Ders kitabı	Abdürrezzak Tek, Tarihi Süreçte Tasavvuf ve Tarikatlar.
Yardımcı Kaynaklar	- Hacı Bayram Başer, Şeriat ve Hakîkat: Tasavvufun Teşekkül Süreci, İstanbul: Klasik Yayınları, 2017. - Ekrem Demirli, Zâhirî İlimlerin Otoritesi Karşısında Tasavvufun Meşruiyet Arayışı, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2007, sayı: 15, s. 219-244. - Ekrem Demirli, “Tasavvuf Tarihini Yazmanın Sorunları: Ümmî Sûfîlerin Otoritesinin Meşruiyet Ölçütü Nedir?”, Fâtih Türbedârı Ahmed Amiş Efendi Armağan Kitabı: 101. Sene-i Devriyesi Anısına, İstanbul: Kocaeli Üniversitesi Vakfı Yayınları, 2021, s. 123-133. - Ekrem Demirli, “Tasavvufun Bir Din Bilimi Haline Gelmesi: Ümmi Geleneğin Dönüşme Süreci ve Nesnel Bilim Alanının Genişlemesi”, Journal of Balkan Studies, 2021, I/1, s. 9-21. - Ekrem Demirli, “Tasavvuf Ahlak İlmi Olarak Kabul Edilebilir mi: Determinist Ahlaka Endeterminist Yaklaşımlar”, İslâm Tetkikleri Dergisi, 2021, XI: 2, s. 419-437. - Ekrem Demirli, Tasavvuf Araştırmalarında Dönemlendirme Sorunu: Din Bilimleri ile Metafizik Arasında Tasavvufun İlim Olma Mücadelesi, Nazariyat Dergisi, 2016, cilt: II, sayı: 4, s. 1-29. - Hucvirî, Keşfu’l-mahcûb Hakîkat Bilgisi, (trc. Süleyman Uludağ), İstanbul: Dergâh Yayınları, 1982. - Kelâbâzî, Taarruf-Doğuş Devrinde Tasavvuf, (haz. Süleyman Uludağ), İstanbul: Dergâh Yayınları, 1979. - Kuşeyrî, Kuşeyrî Risâlesi, (haz. Süleyman Uludağ), İstanbul: Dergâh Yayınları, 1981. - Mevlânâ, Mesnevî. - Nedim Tan, Bir Dînî İdealin İfade Biçimleri: Rabia el-Adeviyye’den Kalanlar, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2020. - Sülemî, Tabakâtu’s-sûfiyye: İlk Zâhid ve Sûfîler, (çev. Abdurrezzak Tek), Bursa: Bursa Akademi Yayınları, 2018. - TDV İslâm Ansiklopedisi - Temel İslâm Ansiklopedisi - İslâm Düşünce Atlası

Ders İle İlgili Dosyalar

DBP Hakkında

Ders Hakkında

Bölüm Hakkında