Erciyes University - Info Package

Dersin Adı	Dersin Seviyesi	Dersin Kodu	Dersin Tipi	Dersin Dönemi	Yerel Kredi	AKTS Kredisi	Ders Bilgileri
İLK DÖNEM DİNİ SİYASİ OLUŞUMLAR	Üçüncü Düzey	TİB 697	Seçmeli	1	7.00	7.00	Yazdır

Dersin Tanımı

Ön Koşul Dersleri	YOK
Eğitimin Dili	TÜRKÇE
Koordinatör
Dersi Veren Öğretim Eleman(lar)ı	PROF. DR. MUHARREM AKOĞLU
Yardımcı Öğretim Eleman(lar)ı	-
Dersin Veriliş Şekli	YÜZ YÜZE
Dersin Amacı	Mezhepler Tarihi’nin tanımı, konusu, gayesi, amacı, metodu ve temel yaklaşımları kavramak, Mezhepler Tarihi ile ilgili kavramları ve bu alana dair temel kaynakları tanımak, din-mezhep ayrımı farkındalığına vararak mezheplerin dinin anlaşılma biçimi olup beşeri bir karakter arz ettiğini ve din ile özdeşleştirilemeyeceğinin farkına varmak, siyasi ve itikadi farklılaşmalar ve bu farklılaşmaların kurumsallaşma süreçlerini yorumlayabilmek, mezheplerin ortaya çıkış sebepleri, tarihçeleri, temel görüşleri, başlıca kolları, yayıldığı bölgeler, etkileri ve İslam düşüncesine katkılarını anlamak, açıklamak ve çözümlemek, tarihte yaşayıp kaybolan ya da günümüzde hala yaşayan dini fırkaları tarafsız bir bakış açısıyla yaklaşabilmek ve bu ekolleri kendi kaynaklarına dayanmak suretiyle ortaya koyabilmektir.
Dersin Tanımı	İslam Mezhepleri Tarihi, İslam düşüncesinde geçmişte ve günümüzde siyasi ve itikadi gayelerle vücut bulmuş “İslam düşünce ekolleri” diyebileceğimiz beşeri ve toplumsal oluşumların, doğdukları ortamı, doğuş sebeplerini, teşekkül süreçlerini, fikirlerini, mensuplarını, edebiyatını, yayıldığı bölgeleri, İslam düşüncesine katkılarını temel kaynaklarından hareketle zaman-mekan bağlamında ve fikir-hadise irtibatı çerçevesinde, betimleyici metotla ve tarafsız bir gözle inceleyen bir bilim dalıdır. İslam Mezhepleri Tarihi dersinde, bu bilim dalının ilkeleri, metodu ve alanı dikkate alınmak suretiyle teşekkül etmiş siyasi-itikadi ekoller teorik olarak incelenmektedir.

Dersin İçeriği

1	Mezhepleri doğuş nedenleri
2	İlk Dönem Olayları
3	Hulefa-i Raşidin Dönemleri
4	Hâricîlik
5	Hâricîlik
6	Mürcie’nin teşekkül süreci ve görüşleri
7	Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri
8	Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri
9	İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler
10	Mu'tezile
11	Kebire ve İman Bağlamında Haricilik-Mu’tezile İlişkisi
12	Mihne Sürecinde Mu’tezile
13	Mihne Sürecinde Mu’tezile
14	Büveyhîler Döneminde Mu’tezile
15
16
17
18
19
20

Dersin Öğrenme Çıktıları

1	Öğrenci bu dersin sonucunda Mezhepler Tarihi’nin tanımı, konusu, gayesi, amacı, metodu, temel yaklaşımları kavrar.
2	Mezhepler Tarihi ile ilgili temel kavramları, kaynakları ve mezheplerin ortaya çıkış sebeplerini çözümler.
3	Mezhebin ortaya çıktığı dini, siyasi, sosyal yapıyı ve bu yapının tezahürlerini göz önünde bulundurarak mezhepler üzerindeki yansımasını anlar
4	Din anlayışındaki siyasi ve itikadi farklılaşmalar ve bu farklılaşmaların kurumsallaşma süreçlerini açıklar ve tahlil eder.
5	Mezheplerin isimlendirme sorunu, ortaya çıkış sebepleri, tarihçeleri, temel görüşleri, başlıca kolları, yayıldığı bölgeler, etkileri ve İslam düşüncesine katkılarını tahlil eder.
6	Mezheplerin kendi ana kaynaklarını tanır, kendi kaynaklarına dayalı olarak tarafsız bir gözle inceler
7
8
9
10

*Dersin Program Yeterliliklerine Katkı Seviyesi

1	Kuranın manasını kavrar,yorumu hakkında söz sahibi olur.
2	Kuran ilimleri ve tefsir metinleri hakkında vukufiyetli bilgi sahibi olur, bu metinler hakkında yorum ve değerlendirme yapabilme becerisi kazanır.
3	Geniş ve derin bir Kuran kültürüne sahip olur, uluslararası düzeyde bilimsel toplantılara katılır, alanı ile ilgili tezler ileri sürüp savunabilir.
4	Hadislerin İslam’daki yerini bilir, Sünnetin Kur’ân-ı Kerim ışığında anlaşılacağını, lafız ve maksat arasındaki ilişkiyi kavrar, gaybî olanla olmayanları birbirinden ayırt eder, çelişki görülen hadisleri uzlaştırır.
5	İsnadın ortaya çıkışını, yerleşmesini, ravilerde aranan özellikleri ve ravilerin nasıl tenkid edildiğini bilir. Hadisin farklı rivayetlerini toplayıp sened ağını ortaya çıkararak onu değerlendirme yeteneğini kazanır.
6	Hadis değerlendirmelerinde bütünlüğün sağlanması gerektiğini bilir, sened ve metin tenkidinde bütünlüğü sağlama prensiplerini bilir, Hadisi anlama ve anlatmada bütünlüğün nasıl sağlanacağını bilir ve Hadisleri bütünlük esaslarına göre değerlendirebilme yeteneğini kazanır.
7	Klasik hadis ve tarih kaynaklarını, zihniyet yapılarını objekitif bir bakış açısıyla değerlendirir
8	XIX. ve XX. yüzyıllarda İslâm âlemindeki ihya hareketlerini doğuran nedenleri ve günümüz İslâm dünyasındaki ana dini akımları tanır.
9	İlk Dönemde ortaya çıkan Haricilik, şia, Mutezile, Mürcie gibi mezhepleri tanır.
10	Teolojik tartışmaların metodolojik ve tarihsel yönlerini kavrar ve değerlendirir.
11	İslam düşüncesinin güncel problemlerini tespit ve değerlendirme kabiliyetini kazanır.
12	Çağdaş teolojik problemlere çözüm önerebilme becerisini kazanır.
13	Dinî konularda alanında uzman akademisyenlerle çeşitli sempozyum, konferans, açık oturum ve panellerde bilgi paylaşımı kabiliyet ve becerisini geliştirme yeteneğine sahip olur.
14	Çağdaş değer ve ilkeler bazında, kazanılan bilimsel değer ve persfektif çerçevesinde insanlığa faydalı olma ilkesine bağlı kalınarak düzgün, tutarlı ve iyi bir vatandaş olma düşüncesini yaşatmaya çalışmak.
15	Din alanının kapsamı temel alınarak bilgilendirilme ihtiyacının gerekli ve lüzumlu olduğu kişi ve tüzel kişilerin ihtiyacı olan yazılı, sözlü ve görsel alanda sunum tecrübelerinin kazandırılması.
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder

Planlanan Öğretim Faaliyetleri, Öğretme Metodları ve AKTS İş Yükü

	Sayısı	Süresi (saat)	Sayı*Süre (saat)
Yüz yüze eğitim	14	2	28
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)	14	2	28
Ödevler	14	2	28
Sunum / Seminer hazırlama	14	2	28
Kısa sınavlar	10	2	20
Ara sınavlara hazırlık	2	2	4
Ara sınavlar	1	1	1
Proje (Yarıyıl ödevi)	1	1	1
Laboratuvar	0	0	0
Arazi çalışması	0	0	0
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık	1	1	1
Yarıyıl sonu sınavı	1	2	2
Araştırma	5	1	5
Toplam iş yükü			146
AKTS			6.00

Değerlendirme yöntemleri ve kriterler

Yarıyıl içi değerlendirme	Sayısı	Katkı Yüzdesi
Ara sınav	1	30
Kısa sınav	0	0
Ödev	1	10
Yarıyıl içi toplam		40
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı		40
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı		60
Genel toplam		100

Önerilen Veya Zorunlu Okuma Materyalleri

Ders kitabı	W. Montgomery Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev. E. Ruhi Fığlalı, Ankara 1981.
Yardımcı Kaynaklar	[1] Abdurrahman Bedevi, Mezâhibul-İslâmiyyîn, Beyrut 1996. [2] Bağdadî, Mezhepler Arasındaki Farklar, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, İstanbul 1991. [3] E. Ruhi Fığlalı, İmâmiyye Şîası, İstanbul 1984. [4] Eşârî, Makalâtül-İslâmiyyîn ve İhtilafül-Musallîn, thk.Helmut Ritter, Weisbaden 1980. [5] Hasan Onat, Emeviler Devri Şii Hareketleri ve Günümüz Şiiliği, Ankara 1993. [6] İbn Hazm, el-Fasl Fîl-Milel vel-Ehvâ ven-Nihal, Beyrut 1986. [7] İmam Maturidi ve Maturidilik, (ed. Sönmez Kutlu), Ankara 2003. [8] Kummî ve Nevbahtî, Kitâbul-Makâlât vel-Fırak ve Fırakuş-Şîa, çev. Hasan Onat-Sabri Hizmetli-Sönmez Kutlu-Ramazan Şimşek, Ankara 2004; [9] Muharrem Akoğlu, Mihne Sürecinde Mu’tezile, İstanbul 2006 [10] Sönmez Kutlu, Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000. [11] Şehristani, el-Milel ven-Nihal, tahik. Abdulemir Ali Mehna- Ali Hasan Faur, Beyrut 1993. [12] W. Montgomery Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev. E.Ruhi Fığlalı, Ankara 1981. [13] Fazlurrahman, İslam, Çev. Mehmet Aydın-Mehmet Dağ, Ankara 2000. [14] İ. Abdulhamid, İslamda İtikâdî Mezhepler ve Akâid Esasları, M. Saim Yeprem, İstanbul 1983. [15] M.Saffet Sarıkaya, İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler, İsparta 2001. [16] Mustafa Akçay-Bulut, H.İbrahim, Siyasî-İtikâdî İslam Mezhepleri Tarihi(Giriş), İzmir, 2005.

Ders İle İlgili Dosyalar

DBP Hakkında

Ders Hakkında

Bölüm Hakkında