Dersin Adı Dersin Seviyesi Dersin Kodu Dersin Tipi Dersin Dönemi Yerel Kredi AKTS Kredisi Ders Bilgileri
HÜKÜM TEORİSİ İkinci Düzey TİB 592 Seçmeli 2 7.00 7.00 Yazdır
   
Dersin Tanımı
Ön Koşul Dersleri yok
Eğitimin Dili TÜRKÇE
Koordinatör
Dersi Veren Öğretim Eleman(lar)ı YRD. DOÇ. DR. DAVUT İLTAŞ
Yardımcı Öğretim Eleman(lar)ı Arş.Grv. Osman Bayder
Dersin Veriliş Şekli Yüzyüze
Dersin Amacı Bu dersin temel amacı öğrencilere hüküm ve kısımları hakkında temel metinler çerçevesinde bir bakış açısı kazandırmaktır.
Dersin Tanımı İslam hukuk usulünün temel konularından biri olan hüküm ve kısımları konusunu temel metinler çerçevesinde inceleyen bir derstir.

Dersin İçeriği
1 Hükmün tanımı ve mahiyeti
2 Teklifi hüküm ve vaz'i hükmün tanımı ve aralarındaki farklar
3 Teklifi hüküm: Vacip ve kısımları
4 Teklifi hüküm: Mendup, haram, mekruh ve mübah
5 Azimet ve ruhsat
6 Vaz'i hükümler: İllet, sebep, rükün, şart ve mani'
7 Hâkim: Kanun koyucu
8 Ehliyetin tanımı ve kısımları
9 Ehliyet arızaları
10 Hükme konu olan fiiller
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

Dersin Öğrenme Çıktıları
1 Hükmün mahiyetini kavrama
2 Hükmün kısımlarını birbirinden ayırt edebilme
3 Hüküm koyma yetkisinin kime ait olduğunu kavrama
4 Ehliyetin mahiyetini kavrama
5 Ehliyetin kısımlarını kavrama
6 Ehliyet arızalarını kavrama
7 Hükme konu olan fiillerin mahiyetini kavrama
8 Hükme konu olan fiillerin kısımlarını kavrama
9
10

*Dersin Program Yeterliliklerine Katkı Seviyesi
1 Kuran ayetlerinin manalarını anlayıp kavrar, yorum yapma kabiliyetini geliştirir.
2 Kuran meallerini ve tefsirlerini yakından tanır, aralarında mukayese yapabilir.
3 İlahiyat alanındaki ortaya çıkacak yeni problemleri Kur’an, Sünnet ve bunlara bağlı diğer delillerden yararlanarak bilimsel anlamda ifade etme ve topluma objektif veriler üretmek.
4 Temel İslam ilimleriyle ilgili konuları tasavvufi açıdan yorumlar.
5 Kuran ve yorumuyla ilgilenenelerle uluslararası düzeyde görüş alışverişinde bulunabilme becerisi kazanır.
6 Hadis ve sünnet kavramlarının anlam alanlarını bilir. Kur’an’ın anlaşılmasında sünnetin önemini bilir. Kur’an-sünnet ilişkisini bilir.
7 Tarihi süreçte ve günümüzde hadis ve sünnet konularıyla ilgili tartışılmış ve tartışılmakta olan konuları bilir. Üzerlerinde tartışmalar süren konuları değerlendirir. Problemlerle ilgili çözüm önerileri sunar.
8 Hadis ilminde kavramsal olarak tenkidin nasıl gerçekleştiğini bilir. İslam kültür tarihindeki tenkid zihniyetini örneklerle inceleme ve tartışma imkanı bularak bu konuda perspektif kazanır. Batıda uygulanan tenkid yöntemlerini öğrenir ve yöntemler arasında karşılaştırma yapar.
9 İslâm Mezhepleri Tarihi’ni konuları ve amaçları bakımından, ayrıca diğer din bilimleriyle ilişkisi açısından tanır.
10 Klasik hadis ve tarih kaynaklarını, zihniyet yapılarını objekitif bir bakış açısıyla değerlendirir.
11 İslam düşüncesinin oluşum ve gelişim sürecini anlar, değerlendirir ve yorumlar.
12 İslam Mezhepleri Tarihinin temel kaynakları, metodolojisi ile erken dönemlerden itibaren ortaya çıkmış olan ana dini akımları/mezhepleri tanır.
13 İslam inanç esaslarını tarihsel süreç ışığında kavrar ve analiz eder.
14 Mezhepler arası teolojik farklılıkların siyasal ve sosyal arka planını anlar ve değerlendirir.
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder

Planlanan Öğretim Faaliyetleri, Öğretme Metodları ve AKTS İş Yükü
  Sayısı Süresi (saat) Sayı*Süre (saat)
Yüz yüze eğitim 14 3 42
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme) 10 7 70
Ödevler 0 0 0
Sunum / Seminer hazırlama 0 0 0
Kısa sınavlar 0 0 0
Ara sınavlara hazırlık 1 15 15
Ara sınavlar 1 2 2
Proje (Yarıyıl ödevi) 0 0 0
Laboratuvar 0 0 0
Arazi çalışması 0 0 0
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık 1 20 20
Yarıyıl sonu sınavı 1 3 3
Araştırma 0 0 0
Toplam iş yükü     152
AKTS     6.00

Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
Yarıyıl içi değerlendirme Sayısı Katkı Yüzdesi
Ara sınav 1 40
Kısa sınav 0 0
Ödev 0 0
Yarıyıl içi toplam   40
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı   40
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı   60
Genel toplam   100

Önerilen Veya Zorunlu Okuma Materyalleri
Ders kitabı Gazzali, el-Müstesfa min ilmi'l-usul (Çev. H. Yunus Apaydın, İslam Hukukunda Deliller ve Yorum Metodolojisi), Rey Yayıncılık, Kayseri 1994 (Hüküm Bölümü)
Yardımcı Kaynaklar 1) Molla Hüsrev, Mir'atü'l-usul (Hüküm Bölümü). 2) Davut İltaş, Fıkıh Usulünde Mütekellimin Yönteminin Delalet Anlayışı, İSAM Yayınları, İstanbul 2011 (s. 85-126).

Ders İle İlgili Dosyalar