Erciyes University - Info Package

Dersin Adı	Dersin Seviyesi	Dersin Kodu	Dersin Tipi	Dersin Dönemi	Yerel Kredi	AKTS Kredisi	Ders Bilgileri
PLANLAMADA NÜFUS VE YOĞUNLUK SORUNLARI	Birinci Düzey	ŞBP623	Seçmeli	5	3.00	3.00	Yazdır

Dersin Tanımı

Ön Koşul Dersleri	Yok
Eğitimin Dili	Türkçe
Koordinatör
Dersi Veren Öğretim Eleman(lar)ı	DOÇ. DR. OZAN HOVARDAOĞLU
Yardımcı Öğretim Eleman(lar)ı	Yok
Dersin Veriliş Şekli	Teorik anlatım, sınıf içi uygulamalar
Dersin Amacı	Demografik yapı verileri, planlamada kullanılan en önemli değişken gruplarından birini temsil etmektedir. Kırsal ve kentsel yerleşmeler, alt bölge, bölge ve ulusal düzeyde alınan tüm planlama kararlarının doğrudan girdisi ve etkileyicisi niteliği taşır. Bu nedenle planlama öğrencilerinin mesleki donanımı açısından demografik yapı verilerinin mahiyetinin girdi ve etkileyici olarak öğrencilere aktarımı son derece önemlidir. Demografik yapı verileri tekil değişkenler olarak kullanılabildiği gibi, başka değişkenlerle korelasyon ve nedensellik ilişkileri kurularak grup değişkenler olarak da kullanılabilmektedir. Planlama sürecinde öngörüler geliştirilirken, bu öngörülerin; bu sayede de planlama kararlarının anlama kabiliyetini yükselten önemli değişkenlerden olması nedeniyle, birbirleri arasında ve diğer başka değişkenlerle korelasyonları ve nedensellik ilişkileri kurabilmek, planlama öğrencilerinin mesleki kabiliyetlerini de doğrudan geliştirecektir. Dersin amacı, dersi seçmiş olan öğrencileri, demografik yapı verilerini, tekil ve grup değişken olarak, planlama karar süreçlerinde girdi ve etkileyici niteliğinde kullanabilme yeterliklerini geliştirmektir.
Dersin Tanımı	Dersin kapsamı, ya da tanımlanmış olan hedefe erişme yöntemi 3 temel çerçevenin belirlenerek tanımlanmasına bağlıdır. Bunlar: 1. Hangi demografik yapı verilerinin kullanılacağı 2. Bu verilerin hangi ölçeklerde kullanılacağı 3. Bu veriler arasındaki ilişkilerin hangi yöntemle kurulacağı çerçeveleridir. Bu üç çerçevenin birbirleriyle aralarında bir bütünleyicilik ilişkisi bulunmaktadır. Örneğin hangi demografik yapı verilerinin kullanılacağı, bu verilerle yapılacak olan analizin ve sorun tanımlamanın hangi ölçeklerde yapılacağının belirlenmesine bağlıdır. Bunun nedeni, verilerin birer gösterge olarak temsiliyet kabiliyetlerinin ölçekle ilişkili olmasıdır. Örneklenecek olursa; kentsel, bölgesel ve ulusal düzeyde yüksek temsil kabiliyeti olan toplam bağımlılık oranı verisi, arazi kullanımlarını temel alan bir kent parçası ölçeğindeki analizde yanıltıcı sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle doğru ölçekte doğru veriyi kullanmak ve hangi ölçekte hangi verilerin temsiliyet gücünün yüksek olduğu konusunda bilimsel yeterlik kazanmak önem taşımaktadır. Öte yandan veriler arasında ilişki kurmak için farklı bilimsel yöntemler de geliştirilmiştir; ancak bunların tamamının aktarımını odak noktasında demografik yapı olan bir derste yapmak pratik olarak mümkün değildir. Bu nedenle yukarıda sıralanan 3 farklı çerçeve, sondan başa doğru tanımlanmaktadır. Buna göre: 3. Veriler arasındaki ilişkiyi kurma ve analiz etme yöntemi: Farklı verilerin regresyon doğrularının hesaplanması ve farklı regresyon doğruları arasındaki korelasyonun hesaplanmasına bağlı olarak veriler arasında ilişki kurulacak ve analiz edilecektir. Öte yandan sıralama ve sınıflama yöntemiyle, aynı zaman diliminde farklı mekânsal verilerin ve farklı zaman dilimleri açısından aynı mekânsal birimin verilerinin değişimi ve bu değişimlerin ortaya çıkardığı eğilimlerin zaman ve mekan koordinatlarına bağlı karşılaştırmalarının yapılması bu çerçevenin içinde yer almaktadır. Özetle: (a) doğrusal regresyon ve korelasyon hesaplaması yöntemiyle veriler arasındaki ilişkiler analiz edilecek ve (b) sıralama ve sınıflama yöntemleriyle mekânsal birimler arasındaki karşılaştırmalar yapılacaktır. 2. Demografik yapı verileri hangi ölçeklerde kullanılacak? Demografik yapı verileri doğrudan alandan toplanan veri özelliğindedir. Bu nedenle veri sağlayıcı kurumlar büyük önem taşır. Demografik yapı verilerinin ülkemizde resmi veri sağlayıcısı Türkiye İstatistik Kurumu’dur (TÜİK). Demografik yapı verilerinin planlamada kullanımı açısından veriye erişim hayati önem taşır. Bu nedenle ders kapsamında, elektronik ortamda en kolay ulaşılabilen demografik yapı verilerinin kullanılması planlanmıştır. Bu ortamda en kolay ulaşılabilen veriler TÜİK tarafından İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasına (İBBS) göre Düzey II Bölge olarak tanımlanan Alt Bölgeler, Düzey III Bölge olarak tanımlanan İller ve Düzey IV Bölge olarak tanımlanan İlçeler ölçeğinde kullanılacaktır. Ulusal politikalar için hazırlanan resmi kalkınma ve sosyo-ekonomik gelişmişlik çalışmalarında da tüm veriler ağırlıkla bu ölçekler esas alınarak kullanılmaktadır. Bu sayede öğrenci aynı zamanda, ulusal düzey politikaların oluşturulmasında kullanılan coğrafi ölçeklere de aşina hale gelecektir. 1. Ders kapsamında hangi demografik yapı verileri kullanılacak? Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı tarafından İBBS Düzey III İller kapsamında, sonuncusu 2011 yılında hazırlanan ve öncesinde çeşitli periyodlarla tekrarlanan İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması çalışmasında “Demografik Göstergeler” başlığı altında 5 demografik yapı verisi kullanılmıştır. Bunlar: (i) Nüfus yoğunluğu, (ii) Yaşa özel doğurganlık oranı, (iii) Genç bağımlı nüfus oranı, (iv) Net göç hızı ve (v) Şehirleşme hızıdır. Aynı ölçekte 2000 yılı verilerine dayanarak hazırlanan araştırmada ise aynı başlık altında 6 veri kullanılmıştır. Bunlar: (i) Toplam nüfus, (ii) Şehirleşme oranı, (iii) Yıllık ortalama nüfus artış hızı, (iv) Nüfus yoğunluğu, (v) Doğurganlık hızı ve (vi) Ortalama hane halkı büyüklüğüdür. Ders kapsamında öncelikle bu veriler kullanılacaktır. Ancak bu verilere ek olarak “cinsiyete ve yaş gruplarına göre nüfus” verisi temel alınarak üretilecek nüfus piramitleri ve genç, çalışabilir ve yaşlı nüfus verileri de ders kapsamı içinde bulunmaktadır. Ölçme ve Değerlendirme Bu başlık, dersi alan öğrencilerin ders başarılarının nasıl ölçüleceğini ve başarı düzeylerinin nasıl değerlendirileceğini açıklamaktadır. Derste öğrencinin başarısı, biri dönem içinde diğeri final sınavı zamanı yapılacak 2 yazılı sınav ve ikisi dönem içinde sonuncusu final sınavı esnasında teslim edilecek 3 ödev aracılığıyla değerlendirilecektir. Bu sayede dönem içi ve dönem sonu olarak tanımlanan iki aşamaya bağlı olarak başarı değerlendirmesi yapılacaktır. Aşağıdaki tablo bu değerlendirmenin ağırlıklarını tanımlamaktadır: Dönem İçi Değerlendirme Aşaması (Toplam % 40) Dönem Sonu Değerlendirme Aşaması (Toplam %60) Yazılı Sınav Dönem içi %50 Toplam %20 1. Ödev Dönem içi %25 Toplam %10 2. Ödev Dönem içi %25 Toplam %10 Toplam Dönem içi %100 Toplam %40 Yazılı Sınav Dönem Sonu %50 Toplam %30 1. Ödev Dönem Sonu %50 Toplam %30 Toplam Dönem Sonu %100 Toplam %60 Aşağıdaki tablo ise bu aşamaların başarımlarını, gereklerini ve ayrıntılarını tanımlamaktadır. Dönem İçi Değerlendirme Aşaması Yazılı Sınav Dönem İçi Ödevleri Yazılı sınav, Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanlığı tarafından ilan edilen “Ara Sınav Programında” belirtilen tarihte yapılır. Yazılı sınav, öğrencinin dönem içi başarısının %50’sine, toplam ders başarısının ise %20’sine tekabül etmektedir. Yazılı sınav notu, not giriş sistemine “1. Vize Notu” olarak girilecektir. Yazılı sınavın içeriği ve öğrencinin başarması gereken kazanımlar şu şekilde tanımlanmaktadır: a. Yazılı sınav gününe kadarki derste yapılan tanımlar b. Karmaşık olmayan bir örnek üzerinden regresyon ve korelasyon hesapları Yazılı sınav sonuçları ilgili yönetmelik ve yönerge hükümleri gereği 15 gün içinde sistemden ilan edilecektir. İlgili yönetmelik ve yönerge hükümleri gereği Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanlığı tarafından ilan edilen “Ara Sınav Programında” belirtilen tarihte yapılan yazılı sınava girmeyen öğrenci, Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanlığı tarafından ilan edilen “Mazeret Sınav Programında” belirtilen tarihte yazılı sınava girebilir. 1. Ödev Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanlığı tarafından ilan edilen tarihte yapılacak yazılı sınav esnasında teslim edilecektir. Bu ödev öğrencinin dönem içi başarısının %25’ine, toplam ders başarısının %10’una tekabül etmektedir. Ödevin konusu, 2016 yılı verileri esas alınarak ve Demografik yapı değişkenleri kullanılarak Türkiye’de İBBS Düzey III iller ölçeğinde sıralamalar oluşturmaktır. Ödevden alınan not, yazılı sınav notlarının ilan tarihinden en geç 1 hafta sonra ilan edilecektir. İlan edilen tarihte ödev teslim etmeyen öğrencinin ödev notu “0” (sıfır) olarak işlenecektir. 2. Ödev Son ders haftasından bir önceki hafta (14Mayıs2018) teslim edilecektir. Bu ödev öğrencinin dönem içi başarısının %25’ine, toplam ders başarısının %10’una tekabül etmektedir. Ödevin konusu, 2016 yılı verileri esas alınarak seçilen 2 demografik yapı değişkeni arasındaki korelasyon hesabını kullanarak ve söz konusu demografik yapı değişkenlerinin kullanılma gerekçelerini açıklayarak Türkiye’de İBBS Düzey III iller ölçeğinde sıralamalar oluşturmaktır. İlan edilen tarihte ödev teslim etmeyen öğrencinin ödev notu “0” (sıfır) olarak işlenecektir. Bu iki ödevden alınan notların aritmetik ortalaması not giriş sistemine “2. Vize Notu” olarak girilecektir. Öğrencinin kendisi tarafından imza karşılığı teslim edilmeyen ödevler kabul edilmeyecektir. 2. ödev notlarının ilanı ve not giriş sistemine “2. Vize Notu” girişleri, Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanlığı tarafından ilan edilen “Yarıyıl Sonu Sınav Programında” bu ders için belirtilen final sınavı tarihinden en geç 1 hafta önce gerçekleştirilecektir. Dönem Sonu Değerlendirme Aşaması Yazılı Sınav Dönem Sonu Ödevi Dönem sonu yazılı sınavı, Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanlığı tarafından ilan edilen “Yarıyıl Sonu Sınav Programında” bu ders için belirtilen final sınavı tarihinde yapılır. Yazılı sınav öğrencinin dönem sonu başarısının %50’sine ve toplam ders başarısının %30’una tekabül etmektedir. Yazılı sınavın içeriği ve öğrencinin başarması gereken kazanımlar şu şekilde tanımlanmaktadır: a. Demografik yapı değişkenlerinin tanımları b. Hangi demografik yapı verileri arasında ne tür korelasyon beklentilerinin olacağı ve bunların gerekçelerinin açıklanması c. Verilen iki farklı demografik yapı verisi arasında regresyon doğrularının çizilerek korelasyonların hesaplanması ve bunların yorumlanması İlgili yönetmelik ve yönerge hükümleri gereği Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanlığı tarafından ilan edilen “Yarıyıl Sonu Sınav Programında” belirtilen tarihte yapılan yazılı sınava girmeyen öğrenci, Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanlığı tarafından ilan edilen “Bütünleme Sınav Programında” belirtilen tarihte yazılı sınava girebilir. Dönem sonu ödevi, Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanlığı tarafından ilan edilen “Yarıyıl Sonu Sınav Programında” bu ders için belirtilen final sınavı esnasında teslim edilecektir. Dönem sonu ödevi öğrencinin dönem sonu başarısının %50’sine ve toplam ders başarısının %30’una tekabül etmektedir. Ödevin konusu, “Seçilen bir İBBS Düzey II Alt Bölge ölçeğinde demografik yapı verileri ve veriler arası korelasyon hesapları kullanılarak sorun tanımları yapılması ve bu sorunlara yönelik olası plan kararlarının üretilmesi” olarak tanımlanmıştır. İlan edilen tarihte ödev teslim etmeyen öğrencinin ödev notu “0” (sıfır) olarak işlenecektir. Dönem sonu yazılı sınavı ve Dönem sonu ödevinden alınan notların aritmetik ortalaması not giriş sistemine “Yarıyıl Sonu Sınav Notu” olarak girilecektir. Öğrencinin kendisi tarafından imza karşılığı teslim edilmeyen ödevler kabul edilmeyecektir.

Dersin İçeriği

1	Ders içeriğinin öğrencilere tanıtılması, dersin amacı, kapsamı, değerlendirme parametreleri, kazanımları ve ölçme değerlendirme yöntemine; dönem içi ve sonu yazılı sınav ve ödevlere ve haftalık ders programıyla ders işleniş yöntemine ilişkin yazılı ve sözlü bilgilendirme
2	Değişken, sürekli değişken, süreksiz değişken, bağımlı değişken, bağımsız değişken, gösterge, ölçek, sınıflama ölçeği, sıralama ölçeği, aralıklı ölçek, oranlı ölçek, regresyon doğrusu, korelasyon, evren, örneklem, hata, seçkisiz hata ve sistematik hata kavramlarının tanımlanması ve açıklanması.
3	Frekans tablosu oluşturma – Örnekli anlatım ve uygulamalar
4	Doğrusal regresyon ve korelasyon – Örnekli anlatım ve uygulamalar 1
5	Doğrusal regresyon ve korelasyon – Örnekli anlatım ve uygulamalar 2
6	Demografik yapı, toplam nüfus, şehirleşme oranı, yıllık ortalama nüfus artış hızı, nüfus yoğunluğu, toplam doğurganlık hızı, ortalama hane halkı büyüklüğü, yaşa özel doğurganlık oranı, bağımlı nüfus, toplam bağımlılık oranı, genç bağımlılık oranı, yaşlı bağımlılık oranı, göç, göç hızı, net göç hızı, nüfus piramidi, yaş gruplarına göre nüfus, genç nüfus, çalışabilir nüfus ve yaşlı nüfus kavramlarının tanımlanması ve açıklanması
7	İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasının açıklanması ve Düzey III İller bazında hazırlanmış Sosyo-Ekonomik gelişmişlik sıralamasında Demografik yapı verilerinin kullanımı
8	1. Ödev başlangıcı ve Toplam bağımlılık oranı, yaşlı bağımlılık oranı, genç bağımlılık oranı, genç, çalışabilir ve yaşlı nüfus oranları ve toplam doğurganlık hızı hesaplamaları; farklı coğrafi ölçekler için nüfus piramidi oluşturma
9	Demografik yapı değişkenleri arasında korelasyon hesapları ve sonuçların planlamadaki yeri
10	Ara sınav 1. Ödev Teslimi
11	Hangi demografik yapı değişkenleri arasında korelasyon beklentilerinin olacağı, bunların negatif – pozitif yönleri ve sonuçların planlamadaki yeri 2. ödev başlangıcı
12	Planlamada farklı ölçeklerde Demografik yapı değişkenlerinin kullanımı ve bu değişkenlere bağlı sorun tanımları – I (Ara sınav yazılı notlarının ilanı)
13	Planlamada farklı ölçeklerde Demografik yapı değişkenlerinin kullanımı ve bu değişkenlere bağlı sorun tanımları – II (1. Ödev notlarının ilanı)
14	Planlamada farklı ölçeklerde Demografik yapı değişkenlerinin kullanımı ve bu değişkenlere bağlı sorun tanımları – III (2. Ödev Teslimi)
15	Derse ilişkin genel bilgilendirme, kazanımların başarım oranına ilişkin geri bildirimler.
16
17
18
19
20

Dersin Öğrenme Çıktıları

1	Öğrenci, Değişken, sürekli değişken, süreksiz değişken, bağımlı değişken, bağımsız değişken, gösterge, ölçek, sınıflama ölçeği, sıralama ölçeği, aralıklı ölçek, oranlı ölçek, regresyon doğrusu, korelasyon, evren, örneklem, hata, seçkisiz hata ve sistematik hata kavramlarını tanımlar ve açıklar
2	Öğrenci, Bir değişkene ait verilerden frekans tablosu oluşturur, bir değişkene ait verileri kullanarak sıralama ölçeği oluşturur.
3	Öğrenci, Bir değişkene ait verileri kullanarak regresyon doğrusunun denklemini tanımlar, doğruyu Kartezyen düzlemde çizer, regresyon hesaplamalarını yapar ve farklı değişkenler arasındaki korelasyonu hesaplar.
4	Öğrenci, Demografik yapı, toplam nüfus, şehirleşme oranı, yıllık ortalama nüfus artış hızı, nüfus yoğunluğu, toplam doğurganlık hızı, ortalama hane halkı büyüklüğü, yaşa özel doğurganlık oranı, bağımlı nüfus, toplam bağımlılık oranı, genç bağımlılık oranı, yaşlı bağımlılık oranı, göç, göç hızı, net göç hızı, nüfus piramidi, yaş gruplarına göre nüfus, genç nüfus, çalışabilir nüfus ve yaşlı nüfus kavramlarını tanımlar ve açıklar.
5	Öğrenci, Toplam bağımlılık oranı, yaşlı bağımlılık oranı, genç bağımlılık oranı, genç, çalışabilir ve yaşlı nüfus oranları ve toplam doğurganlık hızını hesaplar; farklı coğrafi ölçekler için nüfus piramidi oluşturur.
6	Öğrenci, İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasının nasıl yapıldığını açıklar, bu sınıflamaya esas olan gerekçeleri sıralar.
7	Öğrenci, Farklı demografik yapı değişkenleri arasındaki korelasyonu hesaplar ve buna bağlı olarak hangi demografik yapı verileri arasında, hangi yönlerde korelasyon beklentileri olacağını açıklar.
8	Öğrenci, Farklı demografik yapı değişkenlerini ve bu değişkenler arasındaki korelasyonu kullanarak çeşitli ölçeklerde plan kararları üretir ve karar gerekçesi olarak bu değişkenlerin nasıl kullanıldığını açıklar.
9	Öğrenci, Tanımlanan ödevleri tanımlanan süre içinde teslim eder.
10

*Dersin Program Yeterliliklerine Katkı Seviyesi

1	Kentsel Tasarım
2	Kent ve Bölge Planlama
3	Ulaşım
4	Peyzaj
5	Ekoloji
6	Sosyoloji
7	Şehircilik Tarihi
8	Sanat Tarihi
9	Kentsel Koruma
10	Bilgisayar Destekli tasarım
11	Kentsel Coğrafya
12	Mimarlık Bilgisi
13	Ekonomi
14	Gayrimenkul Değerleme ve Konut
15	İstatistik
16	İmar Hukuku
17	Çizim ve Sunum Teknikleri
18	Planlama Kuram ve Teknikleri
19	Yabancı Dil
20	Genel Kültür
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder

Planlanan Öğretim Faaliyetleri, Öğretme Metodları ve AKTS İş Yükü

	Sayısı	Süresi (saat)	Sayı*Süre (saat)
Yüz yüze eğitim	14	2	28
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)	3	5	15
Ödevler	3	5	15
Sunum / Seminer hazırlama	0	0	0
Kısa sınavlar	0	0	0
Ara sınavlara hazırlık	1	1	1
Ara sınavlar	1	1	1
Proje (Yarıyıl ödevi)	0	0	0
Laboratuvar	0	0	0
Arazi çalışması	0	0	0
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık	1	1	1
Yarıyıl sonu sınavı	1	1	1
Araştırma	1	5	5
Toplam iş yükü			67
AKTS			3.00

Değerlendirme yöntemleri ve kriterler

Yarıyıl içi değerlendirme	Sayısı	Katkı Yüzdesi
Ara sınav	1	20
Kısa sınav	0	0
Ödev	2	20
Yarıyıl içi toplam		40
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı		40
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı		60
Genel toplam		100

Önerilen Veya Zorunlu Okuma Materyalleri

Ders kitabı
Yardımcı Kaynaklar	• European Commission Staff Working Report, 2007. Europe’s Demographic Future: Facts and Figures. Commission of the European Communities, SEC 2007/638, Brussels. • Hovardaoglu, O., (2012), Kırsal Kalkınma, Yaşam Kalitesi ve Yakın Kırsal: Türkiye’de Kırsal Kalkınma Stratejileri için bir Kavramsal Çerçeve Önerisi. (Rural Development, Quality of Life and Near Rural: A Conceptual Framework for Rural Development Strategies in Turkey) Center for Research on Geography of Turkey (TÜCAUM) VII Symposium on Geography, 18-19 October 2012, pp 288-296, Ankara. • Hovardaoğlu, O., 2010a. Yeni Rekabetçilik: Kentsel Yapabilirlikler ve Kentsel Olanaklar. (New Competitiveness: Urban Capabilities and Amenities) 13th National Conference on Regional Science / Regional Planning: New Agenda for Regional Development, 11-12 March 2010, İstanbul. • McDonald, P. 2000. Gender equity, social institutions and the future of fertility. Journal of Population Research, Vol:17, No:1, pp. 1-16. • Muenz, R. 2007. Aging and Demographic Change in Europe: Divergent Trends in Western and Central Europe, 2nd OECD World Forum on Statistics, Knowledge and Policy Istanbul, June 28, 2007, in http://www2.dpt.gov.tr/oecd_ing/dolmabahce_b/28June2007/9.0010.30/2007_06_28MuenzAgingandDemographicChange_OECD_Istanbul.ppt, (Accessed 11 January 2009). • Ohlin, Goran, 1967. Nüfus Kontrolü ve Ekonomik Kalkınma, Hacettepe Üniversitesi Yayınları No: 5, Ankara. • Türkiye Bilimler Akademisi Raporları No: 3, Türkiye’nin nüfus ve kalkınma yazını, TÜBİTAK Matbaası, Ankara, 2003

Ders İle İlgili Dosyalar

DBP Hakkında

Ders Hakkında

Bölüm Hakkında