| Dersin adı |
Dersin seviyesi |
Dersin kodu |
Dersin tipi |
Dersin dönemi |
Yerel kredi |
AKTS kredisi |
Ders bilgileri |
| FARMASÖTİK BOTANİK |
Birinci düzey |
FBK 201 |
Zorunlu |
4 |
3.00 |
3.00 |
Yazdır |
|
Ön koşul dersleri
|
Yok
|
|
Eğitimin dili
|
Türkçe
|
|
Koordinatör
|
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELEN İLGÜN
|
|
Dersi veren öğretim eleman(lar)ı
|
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELEN İLGÜN
|
|
Yardımcı öğretim eleman(lar)ı
|
Yok
|
|
Dersin veriliş şekli
|
Teorik, sunu
|
|
Dersin amacı
|
Dersin amacı eczacı adaylarına, ilaç olarak kullanılan yada drog veren bitkileri yani kısa bir deyimle tıbbi bitkileri öğretmektir. Bunun dışında eczacı adayı, yararlı (besin, baharat, boya gibi) bitkiler ile zehirli olanları da öğrenmeli, özellikle kendi ülkesinde yetişenler hakkında geniş bilgiye sahip olmalı, bu bitkilerin yetiştikleri yöreleri, kullanılışlarını bilmelidir. Ayrıca belirli ölçüde ülke florasını da tanımalıdır.
|
|
Dersin tanımı
|
Doğrudan ilaç ya da ilaç yapımında kullanılan bitkileri inceleyen bilim koludur. Bu incelemeyi yaparken bitkilerin bitki sistematiğindeki yerini esas alarak özel yapılarını, ilaç yapımında kullanılan kısımlarını, yani drogları, kullanımlarına neden olan etken maddelerin başlıcalarını, ayrıca hem bu maddelerin hem de drogların etkisini belirtmeye birinci derecede önem verir.
|
|
1- |
Bitki Sistematiği (Canlıların sınıflandırılması; Canlıların isimlendirilmesi; Bitkilerin tayini; Canlıların betimlenmesi; Drogların isimlendirilmesi; Canlılar aleminin grupları; Canlılar aleminin isimleri).
|
|
2- |
Bölüm: Bacteriophyta (Bölünen Bitkiler) (Bakteri tanımı; Bakteri hücresinin yapısı; Bakterilerin optimum şartları; Bakterilerin tokisiste bakımından farklılıkları; Bakteri şekilleri; Pseudomonales, Eubacteriales ve Actinomycetales ordolarındaki bakterilerin isimleri ve etkileri; Bakterilerin eczacılıktaki kullanımları).
|
|
3- |
Bölüm: Cyanophyta (Mavi-Yeşil algler)
Bölüm: Phycophyta (Algler, Su yosunları)
Algin tanımı, yapısı ve yaşam koşulları
Spirulinaceae familyasından mavi-yeşil alglerin yapısı, görevi ve etkileri
Alglerin kamçı taşımalarına ve içerdikleri renk maddelerine göre sınıflandırılması
|
|
4- |
Bölüm: Mycophyta (Mantarlar)
Mantarın tanımı, yapısı, üremesi ve içerdiği başlıca maddeler hakkında fikir sahibi olur.
Mantarların iki ana sınıfı olan Phycomycetes (Algimsi mantarlar) ve Eumycetes (Gerçek mantarlar)''''ın genel özelliklerini, elde edilen drogları, içerdiği maddeleri ile etki ve kullanımlarını bilir ve örneklerle açıklar.
Eumycetes sınıfının Ascomycetes ve Basidiomycetes alt sınıflarını yapısal özelliklerini, mantar örnekleri ile birlikte kavrar.
Yenen ve zehirli mantarları görsel ve yapısal olarak tanır, yetişme şartlarını, etken madde ve etkilerini bilir.
|
|
5- |
Bölüm: Cryptogamae
Lichenes
Likenin tanımını, yaşam koşullarını, üremesini ve yapısını bilir.
Habitatına göre likenleri gruplandırabilir ve örnek verebilir.
Şekillerine göre likenleri gruplandırabilir ve örnekler verebilir.
Likenlerin eczacılık ve farklı kullanım alanları ile ilgili bilgileri edinir.
Eczacılıkta kullanılan ve kodekslere alınmış liken türlerinin drog adlarını, içerdikleri başlıca etken maddeleri ve etkilerini bilir.
Alt Bölüm: Bryophyta (Karayosunları)
Karayosunlarının genel özellikleri, habitatları, üremeleri ve hayat devirleri hakkında bilgi sahibi olur.
Hepaticae (Karaciğer Yosunları) ve Musci (Yaprak Yosunları) sınıfları hakkında genel bilgi edinir.
|
|
6- |
Alt Bölüm: Pteridophyta (Borulu Kriptogamlar, Eğreltiler)
Eğreltilerin yaşam döngüsü ve sınıfları hakkında bilgi sahibi olur.
Eğreltilerin eczacılık açısından önemli üç sınıfı (Equisetatae, Lycopodiatae ve Filicatae) ve üç takımı (Equisetales, Lycopodiales ve Filicales) hakkında bilgi edinir. Bu takım ve sınıflarda yer alan eczacılık açısından önemli eğrelti türlerinin drogları ve etkilerini kavrar.
|
|
7- |
Bölüm: Spermatophyta (Tohumlu Bitkiler, Çiçekli Bitkiler)
Çiçekli bitkilerin genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
Açık tohumlu bitkiler kapsamında yer alan Cycadaceae, Ginkgoaceae, Coniferae, Taxaceae, Araucariaceae, Pinaceae, Cupressaceae ve Ephedraceae familyaları hakkında bilgi sahibi olur.
Familyaların cins ve tür anahtarlarını kavrar.
Bu familyalardan Türkiye''''de ve dünyada yetişen önemli türlerin yayılışlarını, droglarını ve etkilerini ayrıntılı bir şekide kavrar.
|
|
8- |
Ara Sınav
|
|
9- |
Bölüm: Spermatophyta (Tohumlu Bitkiler, Çiçekli Bitkiler)
Çiçekli bitkilerin genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
Açık tohumlu bitkiler kapsamında yer alan Cycadaceae, Ginkgoaceae, Coniferae, Taxaceae, Araucariaceae, Pinaceae, Cupressaceae ve Ephedraceae familyaları hakkında bilgi sahibi olur.
Familyaların cins ve tür anahtarlarını kavrar.
Bu familyalardan Türkiye''''de ve dünyada yetişen önemli türlerin yayılışlarını, droglarını ve etkilerini ayrıntılı bir şekide kavrar.
|
|
10- |
Alt Bölüm: Angiospermae (Kapalı Tohumlu Bitkiler)
Sınıf: Monokotiledon (Bir Çim Yapraklı Bitkiler, Tek Çenekliler)
Kapalı tohumlu bitkilerin genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
Monokotiledon sınıfında yer alan Gramineae, Palmae, Araceae, Bromeliaceae, Liliaceae, Dioscoreaceae, familyalarının yayılışları ve genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
Monokotiledon sınıfında yer alan Amaryllidaceae, Iridaceae, Orchidaceae, Musaceae, Zingiberaceae, Maranthaceae familyalarının yayılışları ve genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
11- |
Sınıf: Dikotiledon (İki Çenekliler)
Altsınıf: Apetalae (Petalsizler)
İki çenekli bitkilerin genel özelliklerini bilir ve tek çenekli bitkiler ile olan farklılıklarını kavrar.
Petalsizler alt sınıfında yer alan Casuarinaceae, Piperaceae, Salicaceae, Juglandaceae, Corylaceae, Betulaceae, Fagaceae, Moraceae, Cannabinaceae, Urticaceae, Santalaceae, Loranthaceae, Aristolochiaceae, Polygonaceae, Caryophyllaceae, Phytolaccaceae, Portulaccaceae, Chenopodiaceae familyalarının yayılışları ve genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
12- |
Sınıf: Dikotiledon (İki Çenekliler)
Altsınıf: Dialypetalae (Ayrıpetalliler)
Ayrıpetalliler alt sınıfında yer alan Ranunculaceae, Magnoliaceae, Monimiaceae, Nymphaceae, Berberidaceae, Menispermaceae, Anonaceae, Myristicaceae, Lauraceae, Papaveraceae familyalarının yayılışları ve genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
Ayrıpetalliler alt sınıfında yer alan Fumariaceae, Capparaceae, Cruciferae, Sarraceniaceae, Nepenthaceae, Droeraceae, Crasullaceae, Grossulariaceae, Hamamelidaceae, Platanaceae familyalarının yayılışları ve genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
13- |
Sınıf: Dikotiledon (İki Çenekliler)
Altsınıf: Dialypetalae (Ayrıpetalliler)
Ayrıpetalliler alt sınıfında yer alan Rosaceae, Leguminosae, Cistaceae, Tamaricaceae, Hypericaceae, Violaceae, Theaceae, Passifloraceae, Actinidiaceae, Flacourtiaceae familyalarının yayılışları ve genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
Ayrıpetalliler alt sınıfında yer alan Caricaceae, Opuntiaceae, Malvaceae, Tliaceae, Sterculiaceae, Meliaceae, Simaroubaceae, Burseraceae, Rutaceae, Geraniaceae, Polygalaceae, Mlapighiaceae, Erythroxylaceae, familyalarının yayılışları ve genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
14- |
Sınıf: Dikotiledon (İki Çenekliler)
Altsınıf: Dialypetalae (Ayrıpetalliler)
Ayrıpetalliler alt sınıfında yer alan Euphorbiaceae, Linaceae, Zygophyllaceae, Sapindaceae, Buxaceae, Salvadoraceae, Aceraceae, Anacardiaceae, Hippocastanaceae, Rhamnaceae, Vitaceae, Aquifoliaceae, Myrtaceae, Punicaceae, Lythraceae, Onagraceae, Thymelaeaceae, Elaeagnaceae, Proteaceae, Cornaceae, Araliaceae, Umbelliferae familyalarının yayılışları ve genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
Sınıf: Dikotiledon (İki Çenekliler)
Altsınıf: Sympetalae (Birleşikpetalliler)
Birleşikpetalliler altsınıfında yer alan Ericaceae, Primulaceae, Ebenaceae, Sapotaceae, Styracaceae, Oleaceae, Loganiaceae, Gentianaceae, Apocynaceae familyalarının genel özelliklerini, yayılışlarını ve eczacılık açısından önemli droglarını, etkilerini ve etken maddelerini bilir.
Sınıf: Dikotiledon (İki Çenekliler)
Altsınıf: Sympetalae (Birleşikpetalliler)
Birleşikpetalliler altsınıfında yer alan Ericaceae, Primulaceae, Ebenaceae, Sapotaceae, Styracaceae, Oleaceae, Loganiaceae, Gentianaceae, Apocynaceae familyalarının genel özelliklerini, yayılışlarını ve eczacılık açısından önemli droglarını, etkilerini ve etken maddelerini bilir.
|
|
15- |
Sınıf: Dikotiledon (İki Çenekliler)
Altsınıf: Sympetalae (Birleşikpetalliler)
Birleşikpetalliler altsınıfında yer alan Asclepiadaceae, Convolvulaceae, Boraginaceae, Solanaceae, Labiatae, Verbenaceae, Scrophulariaceae, Acanthaceae, Pedaliaceae familyalarının genel özelliklerini, yayılışlarını ve eczacılık açısından önemli droglarını, etkilerini ve etken maddelerini bilir.
Birleşikpetalliler altsınıfında yer alan Plantaginaceae, Rubiaceae, Caprifoliaceae, Valerianaceae, Cucurbitaceae, Campanulaceae, Compositae familyalarının genel özelliklerini, yayılışlarını ve eczacılık açısından önemli droglarını, etkilerini ve etken maddelerini bilir.
|
|
16- |
Yarıyıl Sonu sınavı
|
|
17- |
Bütünleme sınavı
|
|
18- |
|
|
19- |
|
|
20- |
|
|
1- |
Canlıların sınıflandırılması, isimlendirilmesi ve betimlenmesi ile ilgili tanımları bilir.
Bitkilerin tayininde kullanılacak başlıca kaynakların neler olduğunu bilir ve yorumlar.
Drogların isimlendirilmesindeki kuralları örnekleri ile birlikte açıklar.
Canlılar aleminin gruplarını sıralar, isimlerini bilir tanımlar ve örnekler ile açıklar.
|
|
2- |
Bakteriyi tanımlar, bakteri tiplerini, optimum yaşam şartlarını ve yapısını bilir.
Pseudomonales, Eubacteriales ve Actinomycetales ordolarındaki bakterilerin isimlerini ve etkilerini bilir.
Bakterilerin eczacılıktaki kullanımlarına göre kaça ayrıldığını bilir, örnekleri ve etkileri ile birlikte açıklar.
|
|
3- |
Mavi-yeşil alglerin tanımını, yapısını ve optimum yaşam koşullarını bilir.
Spirulinaceae familyasından mavi-yeşil alglerin yapısını, görevlerini ve etkilerini bilir ve açıklar.
|
|
4- |
Alglerin kamçı taşımalarına ve içerdikleri renk maddelerine göre sınıflarını bilir, bu sınıflarda yer alan alg türlerinin özelliklerini, içerdikleri maddelerini, eczacılıkta ve varsa diğer alanlarda kullanımlarını bilir ve açıklar.
|
|
5- |
Mantarların tanımı ve genel özellikleri ile birlikte eczacılıkta drog olarak kullanımlarını, zehirli ve yenilebilen mantarları bilir ve açıklar.
|
|
6- |
Liken tanımı ve genel özellikleri ile birlikte eczacılıkta drog olarak kullanılan türleri ve farklı alanlardaki kullanımlarını bilir ve açıklar.
|
|
7- |
Karayosunlarının hayat döngüleri ve genel özelliklerini bilir ve açıklar.
|
|
8- |
Eğreltilerin sistematik bir sınıflandırma ile özelliklerini, eczacılıkta kullanım alanları ve droglarını etki ve etken maddelerini bilir ve açıklar.
|
|
9- |
Bölüm olarak Çiçekli bitkilerin genel özelliklerini alt bölüm olarak açık ve kapalı tohumlu bitkilerin kapsamındaki familyaların genel özellikleri ile birlikte drog veren türleri etki ve etken maddelerini bilir ve açıklar.
|
|
10- |
Bu familyalardan Türkiye''de ve dünyada yetişen önemli türlerin yayılışlarını, droglarını ve etkilerini ayrıntılı bir şekilde bilir ve açıklar.
|
|
*Dersin program yeterliliklerine katkı seviyesi
|
|
1- |
Eczacılık mesleğini, mevcut yasalar ve mevzuat doğrultusunda, etik ve deontolojik ilkeler çerçevesinde uygulayabilme ve gerektiğinde bu anlamda inisiyatif kullanabilme
|
|
|
2- |
Edinmiş olduğu bilgileri toplumun sağlık düzeyinin ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi için kullanabilme
|
|
|
3- |
Eczacılık meslek uygulamalarındaki süreçleri ve kişiler arası ilişkileri yönetebilme ve iletişim yeteneklerini kullanabilme
|
|
|
4- |
Meslek uygulama alanlarındaki çalışma süreçlerini planlayabilme, ekip üyesi olabilme, ortak çalışmalara katılabilme ve bu çalışmaları yönetebilme
|
|
|
5- |
Evrensel ve ulusal sağlık sorunlarının farkında olarak sağlık hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik politikalar üretebilme
|
|
|
6- |
İnsan sağlığının temelini oluşturan biyolojik sistemlerin işleyişi, sürdürülmesi ve patolojisine yönelik kavramlara sahip olabilme
|
|
|
7- |
Temel ve uygulamalı fen bilimlerini eczacılık meslek uygulamaları ile birleştirerek eczacılık alanında kullanabilme
|
|
|
8- |
Eczacılık alanında sahip olduğu bilgileri, farklı disiplinlerden gelen bilgilerle bütünleştirip yorumlayabilme, analiz edebilme ve çözüm önerileri getirebilme
|
|
|
9- |
Doğal, sentetik ve biyolojik kaynaklı ilaç etkin ve yardımcı maddelerinin araştırılması, geliştirilmesi ve üretilmesi konularında yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
10- |
Farmasötik preparatların ve tıbbi ürünlerin araştırılması, geliştirilmesi ve üretilmesi konularında yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
11- |
İlaç etkin ve yardımcı maddelerinin, farmasötik preparatların ve tıbbi ürünlerin fiziksel, kimyasal, biyolojik, mikrobiyolojik ve toksikolojik analizleri konusunda yeterli bilgi ve uygulama becerisine sahip olabilme
|
|
|
12- |
Birinci basamak sağlık hizmetinin gerektirdiği eczacılık hizmetlerini sunabilme
|
|
|
13- |
İlaçların hastaya sunulmasından önce, reçeteyi oluşturan ilaçların en uygun dozu, uygulama yolları ve geçimsizlikleri konusunda gerekli bilgiye sahip olma ve bu bilgileri kullanabilme
|
|
|
14- |
İlaçların ve tıbbi ürünlerin metabolizmaları, etkileri ve kullanımları ile ilgili bilgileri kullanarak hastaların reçetelerini doğru ve uygun olarak karşılayabilme
|
|
|
15- |
İlaçların en uygun şekilde kullanımını sağlamak ve teşvik etmek amacıyla farmasötik bakım ve klinik eczacılık uygulamaları çerçevesinde hasta kayıtlarını yönetebilme; hasta, hekim ve diğer sağlık personeline ilaçlar konusunda danışmanlık hizmeti verebilme
|
|
|
16- |
İlaçların en uygun şekilde kullanımını sağlamak ve teşvik etmek amacıyla, farmasötik bakım ve klinik eczacılık uygulamaları çerçevesinde ilaç tedavisinin hasta boyutunda değerlendirilmesi, değiştirilmesi ve karar verilmesi aşamalarına katılabilme ve bu alanda yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
17- |
Doğru ilaç kullanımını teşvik etmek üzere kullanımındaki eğilimleri izleme, değerlendirme ve çözüm geliştirebilme becerilerine sahip olabilme
|
|
|
18- |
İlaçlar ve sağlık alanında eğitim verebilme, danışmanlık ve denetim yapabilme
|
|
|
19- |
Eczacılık meslek uygulama alanlarının gerektirdiği çeşitli teknolojik araçlar, bilgi kaynakları ve yazılımlar konusunda yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
20- |
En az bir yabancı dili kullanarak eczacılık uygulama alanlarındaki bilgi ve gelişmeleri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme
Yaşam boyu öğrenmenin bilincinde olarak, eczacılık meslek uygulamaları, bilim, teknoloji, çağdaş düşünce ve davranış boyutunda güncel bilgilere sahip olabilme, bu bilgileri geliştirebilme ve derinleştirebilme
|
|
|
21- |
|
|
|
22- |
|
|
|
23- |
|
|
|
24- |
|
|
|
25- |
|
|
|
26- |
|
|
|
27- |
|
|
|
28- |
|
|
|
29- |
|
|
|
30- |
|
|
|
31- |
|
|
|
32- |
|
|
|
33- |
|
|
|
34- |
|
|
|
35- |
|
|
|
36- |
|
|
|
37- |
|
|
|
38- |
|
|
|
39- |
|
|
|
40- |
|
|
|
41- |
|
|
|
42- |
|
|
|
43- |
|
|
|
44- |
|
|
|
45- |
|
|
|
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder |
|
Planlanan öğretim faaliyetleri, öğretme metodları ve AKTS iş yükü
|
|
|
Sayısı
|
Süresi (saat)
|
Sayı*Süre (saat)
|
|
Yüz yüze eğitim
|
14
|
3
|
42
|
|
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)
|
5
|
1
|
5
|
|
Ödevler
|
0
|
0
|
0
|
|
Sunum / Seminer hazırlama
|
0
|
0
|
0
|
|
Kısa sınavlar
|
0
|
0
|
0
|
|
Ara sınavlara hazırlık
|
1
|
3
|
3
|
|
Ara sınavlar
|
1
|
1
|
1
|
|
Proje (Yarıyıl ödevi)
|
0
|
0
|
0
|
|
Laboratuvar
|
0
|
0
|
0
|
|
Arazi çalışması
|
0
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık
|
1
|
3
|
3
|
|
Yarıyıl sonu sınavı
|
1
|
1
|
1
|
|
Araştırma
|
3
|
3
|
9
|
|
Toplam iş yükü
|
|
|
64
|
|
AKTS
|
|
|
3.00
|
|
Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
|
|
Yarıyıl içi değerlendirme
|
Sayısı
|
Katkı Yüzdesi
|
|
Ara sınav
|
1
|
40
|
|
Kısa sınav
|
0
|
0
|
|
Ödev
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl içi toplam
|
|
40
|
|
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı
|
|
40
|
|
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı
|
|
60
|
|
Genel toplam
|
|
100
|
|
Önerilen veya zorunlu okuma materyalleri
|
|
Ders kitabı
|
Tanker, N., Koyuncu, M., Coşkun, M. (2014) Farmasötik Botanik Ders Kitabı, Ankara, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları No: 105.
|
|
Yardımcı Kaynaklar
|
Tanker, M., Farmasötik Botanik Uygulama (2016) Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları No: 113
|
|