|
Ön koşul dersleri
|
Yok
|
|
Eğitimin dili
|
Türkçe
|
|
Koordinatör
|
PROF. DR. MÜKERREM BETÜL AYCAN
|
|
Dersi veren öğretim eleman(lar)ı
|
Prof. Dr. M. Betül AYCAN, Doç. Dr. Gökhan ÜNAL, Dr. Öğr. Üyesi Eren DEMİRPOLAT, Dr. Öğr. Üyesi A. Kübra KARABOĞA ARSLAN, Arş. Gör. Dr. Ebru UZUNHİSARCIKLI
|
|
Yardımcı öğretim eleman(lar)ı
|
Yok
|
|
Dersin veriliş şekli
|
Teorik
|
|
Dersin amacı
|
Öğrencilere ilaç etki mekanizmalarının prensipleri ve metabolizma ile ilgili ilaç hedefleri öğretilecektir.
|
|
Dersin tanımı
|
İlaç etki mekanizmalarında temel kavramlar, hücre sinyal iletimi, biyosentez ve metabolizma ile ilgili ilaç hedefleri, ilaç etkisinin subselüler, moleküler ve biyokimyasal seviyelerde mekanizmaları ve yolakları, ilaçların etkiledikleri hedefe göre sınıflandırılması.
|
|
1- |
Giriş; farmakolojinin tanımı, farmakolojinin dalları, farmakolojinin kısa tarihçesi, ilaçların adlandırılması, ilaçların ana sınıflandırması, ilaçlar ve kaynakları, insan vücudu ve ilaçlar
|
|
2- |
Hücre ve organellerin yapısı, ilaçların etkiledeği proteinleri (enzimler, reseptörler, taşıyıcılar, iyon kanalları vb.), DNA, RNA, karbonhidratlar ve hücre zar lipidlerini içeren biyomoleküllerin özellikleri, ilaç hedefleri, ilaçların etki ettiği yerler, ilaç etki mekanizmalarının tipleri
|
|
3- |
Farmakokinetik ve farmakodinamik terimlerinin tanımları, ilaçların farmakokinetiği, ilaç uygulama yolları, ilaçların emilimi, ilaçların biyoyararlanımı, ilaçların dağılımı, ilaç metabolizması, organizmadan ilaç atılımı ve ilaçların farmakodinamiği, ilaçların istenmeyen etkileri
|
|
4- |
İlaç hedefi olarak reseptörler, reseptörlerin yapısı ve fonksiyonu, reseptör sınıfları, ilaç-reseptör etkileşimleri, doz-yanıt ilişkisi, ilaç-hedef etkileşimlerinde rol oynayan kimyasal bağların rolü ve tipleri, agonist, antagonist, ligand, ters agonist, kısmi agonist, afinite, intrinsik aktivite (etkinlik) vb. tanımlamalar
|
|
5- |
Reseptör sinyal iletim mekanizmaları, efektör sistemler ve reseptör kaynaklı sinyal transdüksiyonu, ikincil mesajcılar, G-protein bağlı sinyal transdüksiyonu, protein kinazlar ve fosfotazlar, tirozin kinaz reseptörleri, nüklear reseptörler
|
|
6- |
İlaç hedefi olarak iyon pompaları ve kanalları, iyon pompaları ve kanallarının yapısı ve fonksiyonu,
|
|
7- |
Lipit sinyal iletim mekanizmaları, Ras proteinleri üzerinden sinyal iletimi
|
|
8- |
Enzimlerin yapısı ve fonksiyonu, enzim katalizinin prensipleri, enzim ilaç etkileşimleri, enzim aktivitesinin ilaçlar ile inhibisyonu ve stimülasyonu
|
|
9- |
İlaç hedefi olarak DNA ve RNA, DNA ve RNA’nın yapısını ve fonksiyonunu etkileyen ilaçlar, ilaç hedefi olarak karbonhidratlar, hücre zarı lipidleri ve diğer proteinler.
|
|
10- |
Bazı yaygın ilaçlara örnekler ve kullanımları; bakteri hücre duvarlarının, nükleik asitlerin ve proteinlerin biyosentezini inhibe eden ilaçlar ve anti-tümör, anti-viral ve anti-mikrobiyal olarak terapide kullanımları
|
|
11- |
Bazı yaygın ilaçlara örnekler ve kullanımları; steroid biyosentezini ve fonksiyonunu etkileyen ilaçlar, eikazonoid biyosentezini ve fonksiyonunu etkileyen ilaçlar
|
|
12- |
Bazı yaygın ilaçlara örnekler ve kullanımları; nitrik oksit metabolizmasını etkileyen ilaçlar, hormon modülatörleri
|
|
13- |
Bazı yaygın ilaçlara örnekler ve kullanımları; kas fiberleri ve sinir hücreleri gibi eksite olabilen hücrelere etki eden ilaçlar, nörotransmiter fonksiyonu ve metabolizmasına etki eden ilaçlar, lokal anestetik ilaçlar ve sinirleri bloke etme etkilerinin mekanizmaları, merkezi sinir sistemine etki eden ilaçlar, kas gevşetici ilaçlar
|
|
14- |
Yeni ilaçların geliştirilmesi ve hastalıkların tedavi edilmesinde ilaçların seçici etkinliğine yönelik gereksinim
|
|
15- |
|
|
16- |
|
|
17- |
|
|
18- |
|
|
19- |
|
|
20- |
|
|
1- |
Subselüler, moleküler ve biyokimyasal seviyelerde temel ilaç etki mekanizmalarının anlaşılması
|
|
2- |
İlaçların vücut sistemleri üzerindeki etkisi
|
|
3- |
İlaçların etkiledikleri hedefe göre sınıflandırılması
|
|
4- |
Seçilmiş bazı ilaçların etki mekanizmaları konusunda detaylı bilgiler verilmesi
|
|
5- |
İlaçların reseptör aracılı etkileri
|
|
6- |
İlaçların iyon kanalı aracılı etkileri
|
|
7- |
İlaçların enzim aracılı etkileri
|
|
8- |
İlaç Hedefleri
|
|
9- |
|
|
10- |
|
|
*Dersin program yeterliliklerine katkı seviyesi
|
|
1- |
Eczacılık mesleğini, mevcut yasalar ve mevzuat doğrultusunda, etik ve deontolojik ilkeler çerçevesinde uygulayabilme ve gerektiğinde bu anlamda inisiyatif kullanabilme
|
|
|
2- |
Edinmiş olduğu bilgileri toplumun sağlık düzeyinin ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi için kullanabilme
|
|
|
3- |
Eczacılık meslek uygulamalarındaki süreçleri ve kişiler arası ilişkileri yönetebilme ve iletişim yeteneklerini kullanabilme
|
|
|
4- |
Meslek uygulama alanlarındaki çalışma süreçlerini planlayabilme, ekip üyesi olabilme, ortak çalışmalara katılabilme ve bu çalışmaları yönetebilme
|
|
|
5- |
Evrensel ve ulusal sağlık sorunlarının farkında olarak sağlık hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik politikalar üretebilme
|
|
|
6- |
İnsan sağlığının temelini oluşturan biyolojik sistemlerin işleyişi, sürdürülmesi ve patolojisine yönelik kavramlara sahip olabilme
|
|
|
7- |
Temel ve uygulamalı fen bilimlerini eczacılık meslek uygulamaları ile birleştirerek eczacılık alanında kullanabilme
|
|
|
8- |
Eczacılık alanında sahip olduğu bilgileri, farklı disiplinlerden gelen bilgilerle bütünleştirip yorumlayabilme, analiz edebilme ve çözüm önerileri getirebilme
|
|
|
9- |
Doğal, sentetik ve biyolojik kaynaklı ilaç etkin ve yardımcı maddelerinin araştırılması, geliştirilmesi ve üretilmesi konularında yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
10- |
Farmasötik preparatların ve tıbbi ürünlerin araştırılması, geliştirilmesi ve üretilmesi konularında yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
11- |
İlaç etkin ve yardımcı maddelerinin, farmasötik preparatların ve tıbbi ürünlerin fiziksel, kimyasal, biyolojik, mikrobiyolojik ve toksikolojik analizleri konusunda yeterli bilgi ve uygulama becerisine sahip olabilme
|
|
|
12- |
Birinci basamak sağlık hizmetinin gerektirdiği eczacılık hizmetlerini sunabilme
|
|
|
13- |
İlaçların hastaya sunulmasından önce, reçeteyi oluşturan ilaçların en uygun dozu, uygulama yolları ve geçimsizlikleri konusunda gerekli bilgiye sahip olma ve bu bilgileri kullanabilme
|
|
|
14- |
İlaçların ve tıbbi ürünlerin metabolizmaları, etkileri ve kullanımları ile ilgili bilgileri kullanarak hastaların reçetelerini doğru ve uygun olarak karşılayabilme
|
|
|
15- |
İlaçların en uygun şekilde kullanımını sağlamak ve teşvik etmek amacıyla farmasötik bakım ve klinik eczacılık uygulamaları çerçevesinde hasta kayıtlarını yönetebilme; hasta, hekim ve diğer sağlık personeline ilaçlar konusunda danışmanlık hizmeti verebilme
|
|
|
16- |
İlaçların en uygun şekilde kullanımını sağlamak ve teşvik etmek amacıyla, farmasötik bakım ve klinik eczacılık uygulamaları çerçevesinde ilaç tedavisinin hasta boyutunda değerlendirilmesi, değiştirilmesi ve karar verilmesi aşamalarına katılabilme ve bu alanda yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
17- |
Doğru ilaç kullanımını teşvik etmek üzere kullanımındaki eğilimleri izleme, değerlendirme ve çözüm geliştirebilme becerilerine sahip olabilme
|
|
|
18- |
İlaçlar ve sağlık alanında eğitim verebilme, danışmanlık ve denetim yapabilme
|
|
|
19- |
Eczacılık meslek uygulama alanlarının gerektirdiği çeşitli teknolojik araçlar, bilgi kaynakları ve yazılımlar konusunda yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
20- |
En az bir yabancı dili kullanarak eczacılık uygulama alanlarındaki bilgi ve gelişmeleri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme
Yaşam boyu öğrenmenin bilincinde olarak, eczacılık meslek uygulamaları, bilim, teknoloji, çağdaş düşünce ve davranış boyutunda güncel bilgilere sahip olabilme, bu bilgileri geliştirebilme ve derinleştirebilme
|
|
|
21- |
|
|
|
22- |
|
|
|
23- |
|
|
|
24- |
|
|
|
25- |
|
|
|
26- |
|
|
|
27- |
|
|
|
28- |
|
|
|
29- |
|
|
|
30- |
|
|
|
31- |
|
|
|
32- |
|
|
|
33- |
|
|
|
34- |
|
|
|
35- |
|
|
|
36- |
|
|
|
37- |
|
|
|
38- |
|
|
|
39- |
|
|
|
40- |
|
|
|
41- |
|
|
|
42- |
|
|
|
43- |
|
|
|
44- |
|
|
|
45- |
|
|
|
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder |
|
Planlanan öğretim faaliyetleri, öğretme metodları ve AKTS iş yükü
|
|
|
Sayısı
|
Süresi (saat)
|
Sayı*Süre (saat)
|
|
Yüz yüze eğitim
|
14
|
2
|
28
|
|
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)
|
14
|
1
|
14
|
|
Ödevler
|
0
|
0
|
0
|
|
Sunum / Seminer hazırlama
|
0
|
0
|
0
|
|
Kısa sınavlar
|
0
|
0
|
0
|
|
Ara sınavlara hazırlık
|
1
|
7
|
7
|
|
Ara sınavlar
|
0
|
0
|
0
|
|
Proje (Yarıyıl ödevi)
|
0
|
0
|
0
|
|
Laboratuvar
|
0
|
0
|
0
|
|
Arazi çalışması
|
0
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık
|
1
|
12
|
12
|
|
Yarıyıl sonu sınavı
|
0
|
0
|
0
|
|
Araştırma
|
0
|
0
|
0
|
|
Toplam iş yükü
|
|
|
61
|
|
AKTS
|
|
|
2.00
|
|
Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
|
|
Yarıyıl içi değerlendirme
|
Sayısı
|
Katkı Yüzdesi
|
|
Ara sınav
|
1
|
40
|
|
Kısa sınav
|
0
|
0
|
|
Ödev
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl içi toplam
|
|
40
|
|
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı
|
|
40
|
|
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı
|
|
60
|
|
Genel toplam
|
|
100
|
|
Önerilen veya zorunlu okuma materyalleri
|
|
Ders kitabı
|
Lippincott Farmakoloji, Richard D. Howland, Mary J Mycek, Çeviri: Prof. Filiz Onat, Doç. Dr. Zafer Gören, Doç. Dr. Atila Karaalp, 3. Baskı, Nobel Tıp Kitabevleri, 2009.
|
|
Yardımcı Kaynaklar
|
Ders notları, Goodman and Gilman Tedavinin Farmakolojik Temeli, Laurence L. Brunton, John S. Lazo, Keith L. Parker, Çeviri: Öner Süzer, Nobel Tıp Kitabevleri, 2009.
|
|