| Dersin adı |
Dersin seviyesi |
Dersin kodu |
Dersin tipi |
Dersin dönemi |
Yerel kredi |
AKTS kredisi |
Ders bilgileri |
| GENETİK |
Birinci düzey |
1.2.03 |
Zorunlu |
2 |
3.00 |
3.00 |
Yazdır |
|
Ön koşul dersleri
|
Yok
|
|
Eğitimin dili
|
Türkçe
|
|
Koordinatör
|
Doç. Dr. Esma Gamze AKSEL,
Dr. Öğr. Üyesi Fadime DALDABAN
|
|
Dersi veren öğretim eleman(lar)ı
|
Doç. Dr. Esma Gamze AKSEL,
Dr. Öğr. Üyesi Fadime DALDABAN
|
|
Yardımcı öğretim eleman(lar)ı
|
Arş. Gör. Osman Buğra BOSTANCI
|
|
Dersin veriliş şekli
|
Yüz yüze & Online (YÖK’ün kararına göre karma ya da online olarak verilebilecektir)
|
|
Dersin amacı
|
Genetik ve molküler genetik uygulamalar hakkında bilgi verme, veteriner genetik alanında koruyucu hekimlik bilgi ve becerisini kazandırmayı hedefler.
|
|
Dersin tanımı
|
Bu derste öğrencilere temel genetik, moleküler genetik uygulamalar, moleküler ıslah yaklaşımları, hayvan genetiği (sığır, koyun, kedi, köpek, at, domuz, kanatlı) ile ilgili bilgi verilir.
|
|
1- |
Teorik: Genel giriş, dersin amacı ve içeriğinin tanıtımı, dersin işleniş şekli ve kaynak kitapların açıklanması, sınavın şekli ve değerlendirilmesi hakkında bilgi verilmesi. Derslerde uygulanacak biyogüvenlik kurallarının açıklanması. Uygulamalı: Uygulama dersleri kapsamında; Laboratuvarda çalışma prensipleri ve uyulması gereken biyogüvenlik kurallarının belirlenmesi. Söz konusu uygulama alanlarında olası biyolojik ve kimyasal tehlikeler ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi aktarımı.
|
|
2- |
Teorik: Genetiğin tarihçesi, genetiğin alt dalları ve çiftlik hayvanlarında ıslah çalışmaları. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (İzolasyon yöntemlerine genel bakış)
|
|
3- |
Teorik: Mendel kalıtımın temel kavramları, monohibrit, dihibrit ve trihibrit eşleşmeleri. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (DNA İzolasyonu)
|
|
4- |
Teorik: Mendel kalıtımından gen etkileşimleri ve sapmalar. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (RNA İzolasyonu)
|
|
5- |
Teorik: Cinsiyet ve kalıtım kalıpları. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (Protein İzolasyonu)
|
|
6- |
Teorik: Genetik materyal ve yapısal organizasyonu. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (Thernal PCR)
|
|
7- |
Teorik: DNA replikasyonu ve DNA onarım mekanizmaları. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (PCR ürünlerini ve işleyişini görüntülemek için kullanılan elektroferez sistemi)
|
|
8- |
Teorik: Transkripsiyon, translasyon, protein sentezi. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (Real Time PCR)
|
|
9- |
Teorik: Epigenetik mekanizmalar. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (Real Time PCR yönteminin aşamaları ve yorumlanması))
|
|
10- |
Teorik: Polimorfizm ve mutasyon. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (Prob yaklaşımıyla SNP taramasının adımları)
|
|
11- |
Teorik: Kantitatif genetik, adli veteriner genetiği ve klinik genetik. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (PCR yöntemi ile cinsiyet ve tür tayini)
|
|
12- |
Teorik: Biyoteknolojik uygulamalar. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (PCR yöntemi ile cinsiyet ve tür tayini)
|
|
13- |
Teorik: Çiftlik hayvanlarında moleküler ve sitogenetik teknikler. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (Hücre kültürü laboratuvar çalışma bilgileri)
|
|
14- |
Teorik: Hayvanlarda vücut renginin kalıtımı, domuz türünde kalıtsal hastalıklar. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (Kromozom analizi ve karyotip tayini I)
|
|
15- |
Teorik: Popülasyon genetiği. Pratik: Moleküler ıslahta kullanılan teknolojiler (Kromozom analizi ve karyotipleme II)
|
|
16- |
|
|
17- |
|
|
18- |
|
|
19- |
|
|
20- |
|
|
1- |
Genetiğin temel kavramlarını öğrenir.
|
|
2- |
Canlılar arasındaki farklılıkların nedenini öğrenir ve ırk korunması ve hayvan ıslahı konusunda bu bilgilerden yararlanır.
|
|
3- |
Genlerin kalıtımda rollerini öğrenir, genlerin farklı davranışları ve gen interaksiyonları hakkında bilgiler edinir.
|
|
4- |
Kromozom ve genlerin yapısı ve işlevleri hakkında bilgiler edinir, genlerin fonksiyonlarını öğrenir.
|
|
5- |
Hastalıkların oluşumunda genetiğin katkısını bilir ve hastalık etiyolojisinde genetik kusurların olabileceğini göz ardı etmez, koruyucu hekimlik alanında bilgi sahibi olur.
|
|
6- |
Irk tayini, ebeveynlik testleri ve benzeri alanlarda genetik yapıdan nasıl yararlanılacağını öğrenir.
|
|
7- |
Hayvan ıslahı ve hastalıkların tedavisinde moleküler tekniklerin kullanılması hakkında bilgiler edinir
|
|
8- |
DNA, RNA yapıları hakkında bilgiler edinir
|
|
9- |
Protein metabolizmasını öğrenir
|
|
10- |
Moleküler markerler, MAS, GWAS vb konularda bilgiler edinir
|
|
*Dersin program yeterliliklerine katkı seviyesi
|
|
1- |
Mesleki, hayvan refahı, müşteri, halk sağlığı, toplum ve çevre ile ilgili hususlar da dâhil olmak üzere veteriner hekimlerin içinde çalışması gereken etik ve yasal çerçeveyi anladığını gösterecek şekilde hareket etmek.
|
|
|
2- |
Bilimsel araştırma yöntemlerini, temel ve uygulamalı araştırmaların bilime katkısını ve 3R ilkesinin (Replacement, Reduction, Refinement) uygulanmasını anlamak.
|
|
|
3- |
Veteriner hekimliği uygulamaları ile ilgili organizasyon, yönetim ve mevzuat hakkında temel bilgi sahibi olduğunu göstermek.
|
|
|
4- |
Veteriner hekimin faaliyet gösterdiği ekonomik ve duygusal bağlamı anlamak.
|
|
|
5- |
Veteriner hekimin çalıştığı yerde kendisinin, hastaların, müşterilerin, meslektaşlarının ve çevrenin sağlık ve biyogüvenliğini korumak, izlemek ve geliştirilmesine katkıda bulunmak
|
|
|
6- |
Kalite güvence ilkeleri hakkında bilgi sahibi olduğunu göstermek; mesleki uygulamalarında risk yönetimi ilkelerini uygulamak.
|
|
|
7- |
İlgili kitleye uygun bir dil kullanarak, gizlilik ve mahremiyete tam saygı göstererek müşteriler, halk, profesyonel meslektaşlar ve sorumlu makamlarla etkili bir şekilde iletişim kurabilmek.
|
|
|
8- |
İletişim, liderlik, yönetim, ekip çalışması, karşılıklı saygı ve diğer sosyal beceriler dahil olmak üzere kişiler arası etkili etkileşim ilkelerini uygulamak.
|
|
|
9- |
Doğru klinik ve müşteri kayıtlarını, gerektiğinde vaka raporlarını ilgilileri için tatmin edici bir biçimde hazırlamak.
|
|
|
10- |
Hizmetlerin sunumunda multidisipliner bir ekibin üyesi olarak etkin bir şekilde çalışmak ve tüm ekip üyelerinin katkısını kabul etmek.
|
|
|
11- |
Literatürü ve sunumları eleştirel bir gözle inceleyebilmek ve değerlendirebilmek.
|
|
|
12- |
Veteriner iyi klinik uygulamaları ile araştırma temelli ve kanıta dayalı veteriner hekimliği sağlamak için “Tek Sağlık” ilkelerini anlamak ve uygulamak.
|
|
|
13- |
Kanıtları eleştirel ve akılcı bir şekilde analiz etme, yetersiz olunan konularla başa çıkma, beklenmedik durumlarla başa çıkma, bilgi ve becerileri çeşitli senaryolara ve bağlamlara uyarlama becerisini göstermek.
|
|
|
14- |
Hayvanların, insanların ve çevrenin sağlık, güvenlik ve refahının yanı sıra Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini teşvik etmek amacıyla veteriner hekimliği mesleğinin ve Tek Sağlık kavramının ilerlemesine katkıda bulunmak.
|
|
|
15- |
Kişisel ve mesleki sınırlarını tanımak ve gerektiğinde profesyonel tavsiye, yardım ve destek alacağını bilme becerisini göstermek.
|
|
|
16- |
Yaşam boyu öğrenmeye ve mesleki gelişime bağlılık göstermek. Bu, mesleki deneyimin kaydedilmesini, paylaşılmasını, performans ve yetkinliği geliştirmek için önlemler alınmasını içerir.
|
|
|
17- |
Mesleki performansı iyileştirmek için düzenli olarak öz denetim ve akran grubu incelemesi gibi süreçlere katılmak.
|
|
|
18- |
Hayvan ya da hayvan gruplarında bulunan hayvanların geçmişi ile ilgili ilgili doğru elde edebilmek.
|
|
|
19- |
Hasta hayvanları güvenli bir şekilde ve hayvana saygı göstererek tutmak ve zapt etmek, bu tekniklerin uygulanması için yardımcı personellere talimat vermek.
|
|
|
20- |
Eksiksiz bir klinik muayene gerçekleştirmek ve klinik karar verme becerisini göstermek.
|
|
|
21- |
Uygun tedavi planları geliştirmek, mevcut kaynaklar ile uygun halk sağlığı ve çevresel hususları göz önünde bulundurarak bakımları altındaki hayvanın yararına olacak şekilde tedavi uygulamak.
|
|
|
22- |
Acil bir durumda müdahale etmek ve yaygın hayvan türlerinde ilk yardım uygulamak. Durumsal aciliyete öncelik vermek ve kaynakları buna göre tahsis etmek.
|
|
|
23- |
Bir hayvanın ya da hayvan grubunun fiziksel, refah ve beslenme durumunu değerlendirmek ve müşteriye hayvancılık, besleme, üreme, üretim, refah, bireysel sağlık, sürü sağlığı ve halk sağlığı ilkeleri hakkında tavsiyelerde bulunmak.
|
|
|
24- |
Örnekleri toplamak, muhafaza etmek ve nakletmek, uygun teşhis testlerini seçmek, test sonuçlarını yorumlamak ve sınırlamalarını anlamak.
|
|
|
25- |
Meslektaşlarla açık bir şekilde iletişim kurmak, sevk ve teşhis hizmetlerinde iş birliği yapmak.
|
|
|
26- |
Temel tanı ekipmanlarını kullanmak, hastalara iyi sağlık ve güvenlik uygulamaları kapsamında ve de mevcut yönetmeliklere uygun şekilde etkili bir muayene gerçekleştirmek.
|
|
|
27- |
Dijital araçların ve yapay zekânın veteriner hekimliğe katkısını bilmek ve kullanmak.
|
|
|
28- |
İhbarı mecburi, rapor edilebilir ve zoonotik hastalıkların yanı sıra hayvanlara yönelik kötü muamele durumlarla ilgili belirtileri tanımak ve ilgili makamlara bildirmek de dahil olmak üzere uygun önlemleri almak.
|
|
|
29- |
Hayvan bakımı ve refahı, hayvan hareketleri, bildirilmesi zorunlu ve rapor edilebilir hastalıklar, antimikrobiyallerin bilinçli kullanımı da dahil olmak üzere ilaçların kullanımı ile ilgili bilgi ve mevzuata ilişkin uygun kaynaklara erişmek.
|
|
|
30- |
İlaçları mevzuata ve en son kılavuzlara uygun olarak doğru ve sorumlu bir şekilde reçete etmek ve dağıtmak.
|
|
|
31- |
Şüpheli advers ilaç reaksiyonlarını uygun kanallar aracılığıyla ilgili resmi kurumlara bildirmek.
|
|
|
32- |
Biyogüvenlik için protokoller hazırlamak, çalıştığı yerin biyogüvenliğini değerlendirmek ve protokolleri doğru şekilde uygulamak.
|
|
|
33- |
Aseptik prosedürleri uygun şekilde gerçekleştirmek
|
|
|
34- |
Sedasyon, genel ve bölgesel anesteziyi güvenli bir şekilde uygulamak; kimyasal hareketsizleştirme yöntemlerini uygulamak.
|
|
|
35- |
Ağrıyı önlemek, değerlendirmek ve yönetmek.
|
|
|
36- |
Ötenazinin ne zaman uygun olduğunu bilmek, bunu hayvana ve sahiplerine saygı göstererek, uygun bir yöntem kullanarak, orada bulunanların güvenliğini de göz önünde bulundurarak gerçekleştirmek; karkasın etik ve yasal olarak imha edilmesi konusunda tavsiyelerde bulunmak.
|
|
|
37- |
Örnek alma, sevk etme ve raporlama dahil olmak üzere tüm yaygın hayvan türlerinde nekropsi yapmak.
|
|
|
38- |
Refah unsurlarına dikkat etmek, sistematik kaba post-mortem muayene ve gözlemleri kaydetmek, dokuları örnekleme, saklama ve taşıma dahil olmak üzere gıda üreten hayvanların anti-mortem muayenesini yapmak.
|
|
|
39- |
İlgili gıda teknolojisi de dahil olmak üzere, hayvansal kaynaklı ürünlerin kalite ve güvenliğini etkileyen koşulları doğru bir şekilde belirlemek için gıda ve yem denetimi yapmak.
|
|
|
40- |
İnsan sağlığının korunması, muhafazası ve iyileştirilmesine katkıda bulunma kapsamında hayvanlar, hayvansal ürünler ve yan ürünlerle doğrudan ya da dolaylı ilgisi olan koşulları belirleyerek halk sağlığını korumak.
|
|
|
41- |
Kabul edilmiş hayvan sağlığı, hayvan refahı, halk sağlığı ve çevre sağlığı standartları doğrultusunda, hastalığa ve türe uygun önleyici ve eradikasyon programları hakkında tavsiyelerde bulunmak ve bunları uygulamak.
|
|
|
42- |
|
|
|
43- |
|
|
|
44- |
|
|
|
45- |
|
|
|
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder |
|
Planlanan öğretim faaliyetleri, öğretme metodları ve AKTS iş yükü
|
|
|
Sayısı
|
Süresi (saat)
|
Sayı*Süre (saat)
|
|
Yüz yüze eğitim
|
15
|
2
|
30
|
|
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)
|
14
|
1
|
14
|
|
Ödevler
|
0
|
0
|
0
|
|
Sunum / Seminer hazırlama
|
8
|
1
|
8
|
|
Kısa sınavlar
|
0
|
0
|
0
|
|
Ara sınavlara hazırlık
|
2
|
1
|
2
|
|
Ara sınavlar
|
1
|
1
|
1
|
|
Proje (Yarıyıl ödevi)
|
0
|
0
|
0
|
|
Laboratuvar
|
15
|
1
|
15
|
|
Arazi çalışması
|
0
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık
|
2
|
1
|
2
|
|
Yarıyıl sonu sınavı
|
1
|
1
|
1
|
|
Araştırma
|
1
|
2
|
2
|
|
Toplam iş yükü
|
|
|
75
|
|
AKTS
|
|
|
3.00
|
|
Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
|
|
Yarıyıl içi değerlendirme
|
Sayısı
|
Katkı Yüzdesi
|
|
Ara sınav
|
1
|
40
|
|
Kısa sınav
|
0
|
0
|
|
Ödev
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl içi toplam
|
|
40
|
|
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı
|
|
40
|
|
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı
|
|
60
|
|
Genel toplam
|
|
100
|
|
Önerilen veya zorunlu okuma materyalleri
|
|
Ders kitabı
|
** Akyüz B, Yakan A, Kul BÇ, Ağaoğlu ÖK. (2021): Veteriner Genetik Nobel kitapevi, Ankara.
|
|
Yardımcı Kaynaklar
|
Güncel araştırma makaleleri, derlemeler, süreli yayınlar.
PZR reaksiyonu için video kaynak:
[https://www.youtube.com/watch?v=2KoLnIwoZKU]
DNA izolasyonu için video kaynak:
[https://www.youtube.com/watch?v=8cYvyYOjzOc]
RNA izolasyonu için video kaynak:
[https://www.youtube.com/watch?v=L5XlB8KkKt4]
Nanodrop ölçümü için video kaynak:
[https://www.youtube.com/watch?v=RZsyZ7CwNSM]
|
|