| Dersin adı |
Dersin seviyesi |
Dersin kodu |
Dersin tipi |
Dersin dönemi |
Yerel kredi |
AKTS kredisi |
Ders bilgileri |
| ADLİ TOKSİKOLOJİ |
Birinci düzey |
ALA 543 |
Seçmeli |
9 |
4.00 |
4.00 |
Yazdır |
|
Ön koşul dersleri
|
Yok
|
|
Eğitimin dili
|
Türkçe
|
|
Koordinatör
|
DR. ÖĞR. ÜYESİ İFFET İPEK BOŞGELMEZ
|
|
Dersi veren öğretim eleman(lar)ı
|
DR. ÖĞR. ÜYESİ İFFET İPEK BOŞGELMEZ
|
|
Yardımcı öğretim eleman(lar)ı
|
-
|
|
Dersin veriliş şekli
|
Ders teorik bilgi ve uygulamalarla ilgili bilgi içermektedir.
|
|
Dersin amacı
|
Adli toksikolojiye ilişkin temel bilgiler, uygulamalar, sık kullanılan ve güncel yöntemlerin aktarımı, dünyada ve ülkemizdeki bazı adli vaka örneklerinin toksikolojik açıdan değerlendirilmesi.
|
|
Dersin tanımı
|
Ders kapsamında; adli toksikolojinin tarihçesi, örnek seçimi, örnek alma ve saklama prosedürleri, analiz hazırlıkları, kimyasal analizlere ilişkin örnekler (kontrole tabi ilaçların kötüye kullanımı, opioidler, kokain, amfetaminler, halusinojenler, sentetik kannabinoidler, alkol, karbon monoksit ve siyanür zehirlenmeleri), dünyada ve ülkemizdeki bazı adli vaka örnekleri toksikolojik açıdan değerlendirilmektedir.
|
|
1- |
Adli toksikolojinin tarihçesi ve gelişim süreci, adli toksikoloji ile ilgili temel kavramlar
|
|
2- |
Adli toksikolojide kanıtların alınmasında önemli kurallar; Biyolojik örnek seçimi, örnek alma ve saklama prosedürlerinde dikkat edilmesi gereken konular; Analiz öncesi yapılması gereken hazırlıklara ilişkin kurallar
|
|
3- |
Adli toksikolojide analizlere genel bakış: Saptama, tanımlama, miktar tayini, doğrulama ve yorumlama
|
|
4- |
Adli toksikolojide spektrofotometrik ölçümler, immunoassay ile analizler ve örnekleri
|
|
5- |
Adli toksikolojide kromatografi ve kütle spektrometri ile analizlere örnekler
|
|
6- |
Madde kullanım bozuklukları ile ilgili temel kavramlar, sınıflandırmalar, toksikolojik değerlendirme
|
|
7- |
Etil alkol ile ilgili olgularda, kan alkol düzeyi, solunum havasında alkol testi, alkol intoksikasyonu
|
|
8- |
Reçeteli veya kontrole tabi ilaçların kötüye kullanımının adli sonuçları
|
|
9- |
Arasınav
|
|
10- |
Opioidler, kokain, amfetaminler, halusinojenler, yeni sentetik maddelerle ilgili temel bilgiler, bu maddelere maruziyet olgularının adli toksikolojide yeri ve analizler ile ilgili önemli konular
|
|
11- |
Doğal (bitkisel ve hayvansal) kaynaklı zehirlenmelerin adli olgularda değerlendirilmesi
|
|
12- |
Ülkemizde sık karşılaşılan zehirlenme olgularında CO, siyanür, metanol zehirlenmelerinin yeri
|
|
13- |
Zehirlenme olgularında metallerin ve diğer elementlerin rolünün adli ve analitik toksikoloji yönünden değerlendirilmesi
|
|
14- |
Olgu çalışması–1 (Dünyada bazı adli vaka örneklerinin toksikolojik açıdan değerlendirilmesi)
|
|
15- |
Olgu çalışması–2 (Ülkemizde bazı adli vaka örneklerinin toksikolojik açıdan değerlendirilmesi ve Dünya''daki genel durum ile karşılaştırılması)
|
|
16- |
Final Sınavı
|
|
17- |
|
|
18- |
|
|
19- |
|
|
20- |
|
|
1- |
Adli toksikolojinin tarihsel gelişim sürecini ve adli toksikoloji ile ilgili temel kavramları tanır. Adli toksikolojinin gelişiminde analitik toksikolojinin rolünü kavrar.
|
|
2- |
Adli toksikolojide biyolojik delillerin alınmasında önemli kuralları, biyolojik örnek seçimi, örnek alma ve saklama prosedürlerinde dikkat edilmesi gereken konuları kavrar. Analiz öncesi örneklerin hazırlanması sürecindeki hazırlıklara ilişkin kuralları sıralar, yorumlar. Kaynak araştırması ile elde ettiği örnek çalışmaları karşılaştırır.
|
|
3- |
Adli toksikolojide kullanılan analitik metotların hangi durumlarda tercih edildiğini özet olarak ifade edebilir. Analizlerde saptama, tanımlama, miktar tayini, doğrulama ve yorumlama konularını kavrar ve örneklerle değerlendirip yorumlar.
|
|
4- |
Adli toksikolojide spektrofotometrik ölçümler ve immunoassay ile analizleri açıklayarak analitlere örnek verir. Kromatografi ve kütle spektrometri ile analiz örnekleri ile ilgili kapsamlı kaynak taraması yapar, kaynaklardaki bilgileri analitik ayrıntıları da dikkate alarak karşılaştırır ve yorumlar.
|
|
5- |
Madde kullanım bozuklukları ile ilgili temel kavramları tanır. Madde kullanım bozukluklarını sınıflandırır ve adli toksikoloji açısından değerlendirip kaynak taraması ile ulaştığı bilgileri karşılaştırıp yorumlar. Adli olgularda, özellikle yaralanmalı ve ölümlü trafik kazalarındaki etil alkolün önemini kavrar. Kan alkol düzeyi, solunum havasında alkol testi, alkol intoksikasyonu konularını örneklerle değerlendirir. Ulusal ve uluslar arası çalışmaların (örn., DRUID) bulgularını karşılaştırır.
|
|
6- |
Reçeteli veya kontrole tabi ilaçların kötüye kullanımı ile ilgili temel bilgileri kavrar; adli sonuçlarını araştırır ve adli olgulardaki önemini yorumlar. Eczacının bu alandaki rolünü yorumlar. Sık reçetelenen bazı ilaçların etkileşimler sonucu yol açtığı olgulara örnekleri inceler.
|
|
7- |
Opioidler, kokain, amfetaminler, halusinojenler, yeni sentetik maddelerle ilgili temel bilgileri ifade edebilir. Bu maddelere maruziyet olgularının adli toksikolojideki yerini değerlendirir, analizler ile ilgili kritik bilgileri kavrar ve eczacının bu alandaki rolünü yorumlar.
|
|
8- |
Doğal (bitkisel ve hayvansal) kaynaklı zehirlenmelerin rolünü adli olgularda değerlendirir; ülkemizde bazı bölgelerde mantar zehirlenmeleri, yılan ısırıkları gibi nispeten sık karşılaşılan durumlarla ilgili koruyucu yaklaşımları ve tedavileri tanımlar.
|
|
9- |
Ülkemizde CO, siyanür, metanol gibi etkenlere bağlı zehirlenme olgularını nedenleriyle kavrar, belirtileri tanır ve tedaviye katkıda bulunur. Zehirlenme olgularında metallerin ve diğer elementlerin rolünü adli ve analitik toksikoloji yönünden değerlendirir ve yorumlar. Bu zehirlenme olgularında toksikan düzeyin tayini ve değerlendirilmesini kaynak taraması yoluyla inceler, ulaştığı olgu örneklerini- tedavi boyutunu da dikkate alarak- karşılaştırır.
|
|
10- |
Dünyada ve ülkemizde bazı adli vaka örneklerinin toksikolojik açıdan değerlendirilmesi ile ilgili olgu sunumları yapar, zehirlenme bulgu ve belirtilerini, tedavi yöntemlerini, analitik metotları karşılaştırır ve yorumlar.
|
|
*Dersin program yeterliliklerine katkı seviyesi
|
|
1- |
Eczacılık mesleğini, mevcut yasalar ve mevzuat doğrultusunda, etik ve deontolojik ilkeler çerçevesinde uygulayabilme ve gerektiğinde bu anlamda inisiyatif kullanabilme
|
|
|
2- |
Edinmiş olduğu bilgileri toplumun sağlık düzeyinin ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi için kullanabilme
|
|
|
3- |
Eczacılık meslek uygulamalarındaki süreçleri ve kişiler arası ilişkileri yönetebilme ve iletişim yeteneklerini kullanabilme
|
|
|
4- |
Meslek uygulama alanlarındaki çalışma süreçlerini planlayabilme, ekip üyesi olabilme, ortak çalışmalara katılabilme ve bu çalışmaları yönetebilme
|
|
|
5- |
Evrensel ve ulusal sağlık sorunlarının farkında olarak sağlık hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik politikalar üretebilme
|
|
|
6- |
İnsan sağlığının temelini oluşturan biyolojik sistemlerin işleyişi, sürdürülmesi ve patolojisine yönelik kavramlara sahip olabilme
|
|
|
7- |
Temel ve uygulamalı fen bilimlerini eczacılık meslek uygulamaları ile birleştirerek eczacılık alanında kullanabilme
|
|
|
8- |
Eczacılık alanında sahip olduğu bilgileri, farklı disiplinlerden gelen bilgilerle bütünleştirip yorumlayabilme, analiz edebilme ve çözüm önerileri getirebilme
|
|
|
9- |
Doğal, sentetik ve biyolojik kaynaklı ilaç etkin ve yardımcı maddelerinin araştırılması, geliştirilmesi ve üretilmesi konularında yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
10- |
Farmasötik preparatların ve tıbbi ürünlerin araştırılması, geliştirilmesi ve üretilmesi konularında yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
11- |
İlaç etkin ve yardımcı maddelerinin, farmasötik preparatların ve tıbbi ürünlerin fiziksel, kimyasal, biyolojik, mikrobiyolojik ve toksikolojik analizleri konusunda yeterli bilgi ve uygulama becerisine sahip olabilme
|
|
|
12- |
Birinci basamak sağlık hizmetinin gerektirdiği eczacılık hizmetlerini sunabilme
|
|
|
13- |
İlaçların hastaya sunulmasından önce, reçeteyi oluşturan ilaçların en uygun dozu, uygulama yolları ve geçimsizlikleri konusunda gerekli bilgiye sahip olma ve bu bilgileri kullanabilme
|
|
|
14- |
İlaçların ve tıbbi ürünlerin metabolizmaları, etkileri ve kullanımları ile ilgili bilgileri kullanarak hastaların reçetelerini doğru ve uygun olarak karşılayabilme
|
|
|
15- |
İlaçların en uygun şekilde kullanımını sağlamak ve teşvik etmek amacıyla farmasötik bakım ve klinik eczacılık uygulamaları çerçevesinde hasta kayıtlarını yönetebilme; hasta, hekim ve diğer sağlık personeline ilaçlar konusunda danışmanlık hizmeti verebilme
|
|
|
16- |
İlaçların en uygun şekilde kullanımını sağlamak ve teşvik etmek amacıyla, farmasötik bakım ve klinik eczacılık uygulamaları çerçevesinde ilaç tedavisinin hasta boyutunda değerlendirilmesi, değiştirilmesi ve karar verilmesi aşamalarına katılabilme ve bu alanda yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
17- |
Doğru ilaç kullanımını teşvik etmek üzere kullanımındaki eğilimleri izleme, değerlendirme ve çözüm geliştirebilme becerilerine sahip olabilme
|
|
|
18- |
İlaçlar ve sağlık alanında eğitim verebilme, danışmanlık ve denetim yapabilme
|
|
|
19- |
Eczacılık meslek uygulama alanlarının gerektirdiği çeşitli teknolojik araçlar, bilgi kaynakları ve yazılımlar konusunda yeterli bilgi ve uygulama becerilerine sahip olabilme
|
|
|
20- |
En az bir yabancı dili kullanarak eczacılık uygulama alanlarındaki bilgi ve gelişmeleri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme
Yaşam boyu öğrenmenin bilincinde olarak, eczacılık meslek uygulamaları, bilim, teknoloji, çağdaş düşünce ve davranış boyutunda güncel bilgilere sahip olabilme, bu bilgileri geliştirebilme ve derinleştirebilme
|
|
|
21- |
|
|
|
22- |
|
|
|
23- |
|
|
|
24- |
|
|
|
25- |
|
|
|
26- |
|
|
|
27- |
|
|
|
28- |
|
|
|
29- |
|
|
|
30- |
|
|
|
31- |
|
|
|
32- |
|
|
|
33- |
|
|
|
34- |
|
|
|
35- |
|
|
|
36- |
|
|
|
37- |
|
|
|
38- |
|
|
|
39- |
|
|
|
40- |
|
|
|
41- |
|
|
|
42- |
|
|
|
43- |
|
|
|
44- |
|
|
|
45- |
|
|
|
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder |
|
Planlanan öğretim faaliyetleri, öğretme metodları ve AKTS iş yükü
|
|
|
Sayısı
|
Süresi (saat)
|
Sayı*Süre (saat)
|
|
Yüz yüze eğitim
|
14
|
2
|
28
|
|
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)
|
14
|
2
|
28
|
|
Ödevler
|
0
|
0
|
0
|
|
Sunum / Seminer hazırlama
|
1
|
6
|
6
|
|
Kısa sınavlar
|
0
|
0
|
0
|
|
Ara sınavlara hazırlık
|
1
|
6
|
6
|
|
Ara sınavlar
|
1
|
1
|
1
|
|
Proje (Yarıyıl ödevi)
|
0
|
0
|
0
|
|
Laboratuvar
|
0
|
0
|
0
|
|
Arazi çalışması
|
0
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık
|
1
|
6
|
6
|
|
Yarıyıl sonu sınavı
|
1
|
1
|
1
|
|
Araştırma
|
6
|
2
|
12
|
|
Toplam iş yükü
|
|
|
88
|
|
AKTS
|
|
|
4.00
|
|
Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
|
|
Yarıyıl içi değerlendirme
|
Sayısı
|
Katkı Yüzdesi
|
|
Ara sınav
|
1
|
20
|
|
Kısa sınav
|
0
|
0
|
|
Ödev
|
1
|
20
|
|
Yarıyıl içi toplam
|
|
40
|
|
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı
|
|
40
|
|
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı
|
|
60
|
|
Genel toplam
|
|
100
|
|
Önerilen veya zorunlu okuma materyalleri
|
|
Ders kitabı
|
-
|
|
Yardımcı Kaynaklar
|
1.Levine, B. (ed), (2003) Principles of Forensic Toxicology, American Association for Clinical Chemistry, 2nd ed., 391s
2.Leikin, J.B., Paloucek, F.P. (eds.) (2008) Poisoning and Toxicology Handbook, Lexi-Comp, Inc., 4th ed., 1331s.
3.Vural, N. (2005) Toksikoloji Kitabı, Ankara: Ankara Üniv.Yay.No.73.
4.Klaassen C.D. (ed), (2013) Casarett and Doull’s Toxicology, The Basic Science of Poisons, McGraw-Hill Companies, 8th ed., 1454 s.
5.UNODC (2009) Recommended Methods for the Identification and Analysis of Cannabis and Cannabis Products (Revised and updated), New York.
6.TIAFT, Committee of Systematic Toxicological Analysis- Laboratory Guidelines, The International Association of Forensic Toxicologists TIAFT-Bulletin XXXI Number 4 p. 23-26. www.tiaft.org/data/uploads/documents/tiaft-sta-laboratory-guidelines.pdf (erişim: 28.12.2016)
|
|