| Dersin adı |
Dersin seviyesi |
Dersin kodu |
Dersin tipi |
Dersin dönemi |
Yerel kredi |
AKTS kredisi |
Ders bilgileri |
| KLASİK İSLAM MEZHEPLERİ |
İkinci düzey |
TİB 527 |
Seçmeli |
1 |
7.00 |
7.00 |
Yazdır |
|
Ön koşul dersleri
|
YOK
|
|
Eğitimin dili
|
TÜRKÇE
|
|
Koordinatör
|
DOÇ. DR. ABDULLAH ÖMER YAVUZ
|
|
Dersi veren öğretim eleman(lar)ı
|
PROF. DR. MUHARREM AKOĞLU
|
|
Yardımcı öğretim eleman(lar)ı
|
-
|
|
Dersin veriliş şekli
|
YÜZ YÜZE
|
|
Dersin amacı
|
Mezhepler Tarihi’nin tanımı, konusu, gayesi, amacı, metodu ve temel yaklaşımları kavramak, Mezhepler Tarihi ile ilgili kavramları ve bu alana dair temel kaynakları tanımak, din-mezhep ayrımı farkındalığına vararak mezheplerin dinin anlaşılma biçimi olup beşeri bir karakter arz ettiğini ve din ile özdeşleştirilemeyeceğinin farkına varmak, siyasi ve itikadi farklılaşmalar ve bu farklılaşmaların kurumsallaşma süreçlerini yorumlayabilmek, mezheplerin ortaya çıkış sebepleri, tarihçeleri, temel görüşleri, başlıca kolları, yayıldığı bölgeler, etkileri ve İslam düşüncesine katkılarını anlamak, açıklamak ve çözümlemek, tarihte yaşayıp kaybolan ya da günümüzde hala yaşayan dini fırkaları tarafsız bir bakış açısıyla yaklaşabilmek ve bu ekolleri kendi kaynaklarına dayanmak suretiyle ortaya koyabilmektir.
|
|
Dersin tanımı
|
Günümüz İslam Mezhepleri, İslam düşüncesinde geçmişte ve günümüzde siyasi ve itikadi gayelerle vücut bulmuş “İslam düşünce ekolleri” diyebileceğimiz beşeri ve toplumsal oluşumların, doğdukları ortamı, doğuş sebeplerini, teşekkül süreçlerini, fikirlerini, mensuplarını, edebiyatını, yayıldığı bölgeleri, İslam düşüncesine katkılarını temel kaynaklarından hareketle zaman-mekan bağlamında ve fikir-hadise irtibatı çerçevesinde, betimleyici metotla ve tarafsız bir gözle inceleyen bir bilim dalıdır. İslam Mezhepleri Tarihi dersinde, bu bilim dalının ilkeleri, metodu ve alanı dikkate alınmak suretiyle teşekkül etmiş siyasi-itikadi ekoller teorik olarak incelenmektedir.
|
|
1- |
Mezhepleri doğuş nedenleri
|
|
2- |
İlk Dönem Olayları
|
|
3- |
Hulefa-i Raşidin Dönemleri
|
|
4- |
Hâricîlik
|
|
5- |
Hâricîlik
|
|
6- |
Mürcie’nin teşekkül süreci ve görüşleri
|
|
7- |
Mürcie’nin teşekkül süreci ve görüşleri
|
|
8- |
Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri
|
|
9- |
İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler
|
|
10- |
Mu’tezile ve Tarihsel Gelişimi
|
|
11- |
Mu’tezile ve Tarihsel Gelişimi
|
|
12- |
Mihne Sürecinde Mu’tezile
|
|
13- |
Mihne Sürecinde Mu’tezile
|
|
14- |
Büveyhîler Döneminde Mu’tezile
|
|
15- |
|
|
16- |
|
|
17- |
|
|
18- |
|
|
19- |
|
|
20- |
|
|
1- |
Öğrenci bu dersin sonucunda Mezhepler Tarihi’nin tanımı, konusu, gayesi, amacı, metodu, temel yaklaşımları kavrar.
|
|
2- |
Mezhepler Tarihi ile ilgili temel kavramları, kaynakları ve mezheplerin ortaya çıkış sebeplerini çözümler.
|
|
3- |
Mezhebin ortaya çıktığı dini, siyasi, sosyal yapıyı ve bu yapının tezahürlerini göz önünde bulundurarak mezhepler üzerindeki yansımasını anlar
|
|
4- |
Din anlayışındaki siyasi ve itikadi farklılaşmalar ve bu farklılaşmaların kurumsallaşma süreçlerini açıklar ve tahlil eder.
|
|
5- |
Mezheplerin isimlendirme sorunu, ortaya çıkış sebepleri, tarihçeleri, temel görüşleri, başlıca kolları, yayıldığı bölgeler, etkileri ve İslam düşüncesine katkılarını tahlil eder.
|
|
6- |
Mezheplerin kendi ana kaynaklarını tanır, kendi kaynaklarına dayalı olarak tarafsız bir gözle inceler
|
|
7- |
|
|
8- |
|
|
9- |
|
|
10- |
|
|
*Dersin program yeterliliklerine katkı seviyesi
|
|
1- |
Kuran ayetlerinin manalarını anlayıp kavrar, yorum yapma kabiliyetini geliştirir.
|
|
|
2- |
Kuran meallerini ve tefsirlerini yakından tanır, aralarında mukayese yapabilir.
|
|
|
3- |
İlahiyat alanındaki ortaya çıkacak yeni problemleri Kur’an, Sünnet ve bunlara bağlı diğer delillerden yararlanarak bilimsel anlamda ifade etme ve topluma objektif veriler üretmek.
|
|
|
4- |
Temel İslam ilimleriyle ilgili konuları tasavvufi açıdan yorumlar.
|
|
|
5- |
Kuran ve yorumuyla ilgilenenelerle uluslararası düzeyde görüş alışverişinde bulunabilme becerisi kazanır.
|
|
|
6- |
Hadis ve sünnet kavramlarının anlam alanlarını bilir. Kur’an’ın anlaşılmasında sünnetin önemini bilir. Kur’an-sünnet ilişkisini bilir.
|
|
|
7- |
Tarihi süreçte ve günümüzde hadis ve sünnet konularıyla ilgili tartışılmış ve tartışılmakta olan konuları bilir. Üzerlerinde tartışmalar süren konuları değerlendirir. Problemlerle ilgili çözüm önerileri sunar.
|
|
|
8- |
Hadis ilminde kavramsal olarak tenkidin nasıl gerçekleştiğini bilir. İslam kültür tarihindeki tenkid zihniyetini örneklerle inceleme ve tartışma imkanı bularak bu konuda perspektif kazanır. Batıda uygulanan tenkid yöntemlerini öğrenir ve yöntemler arasında karşılaştırma yapar.
|
|
|
9- |
İslâm Mezhepleri Tarihi’ni konuları ve amaçları bakımından, ayrıca diğer din bilimleriyle ilişkisi açısından tanır.
|
|
|
10- |
Klasik hadis ve tarih kaynaklarını, zihniyet yapılarını objekitif bir bakış açısıyla değerlendirir.
|
|
|
11- |
İslam düşüncesinin oluşum ve gelişim sürecini anlar, değerlendirir ve yorumlar.
|
|
|
12- |
İslam Mezhepleri Tarihinin temel kaynakları, metodolojisi ile erken dönemlerden itibaren ortaya çıkmış olan ana dini akımları/mezhepleri tanır.
|
|
|
13- |
İslam inanç esaslarını tarihsel süreç ışığında kavrar ve analiz eder.
|
|
|
14- |
Mezhepler arası teolojik farklılıkların siyasal ve sosyal arka planını anlar ve değerlendirir.
|
|
|
15- |
|
|
|
16- |
|
|
|
17- |
|
|
|
18- |
|
|
|
19- |
|
|
|
20- |
|
|
|
21- |
|
|
|
22- |
|
|
|
23- |
|
|
|
24- |
|
|
|
25- |
|
|
|
26- |
|
|
|
27- |
|
|
|
28- |
|
|
|
29- |
|
|
|
30- |
|
|
|
31- |
|
|
|
32- |
|
|
|
33- |
|
|
|
34- |
|
|
|
35- |
|
|
|
36- |
|
|
|
37- |
|
|
|
38- |
|
|
|
39- |
|
|
|
40- |
|
|
|
41- |
|
|
|
42- |
|
|
|
43- |
|
|
|
44- |
|
|
|
45- |
|
|
|
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder |
|
Planlanan öğretim faaliyetleri, öğretme metodları ve AKTS iş yükü
|
|
|
Sayısı
|
Süresi (saat)
|
Sayı*Süre (saat)
|
|
Yüz yüze eğitim
|
14
|
2
|
28
|
|
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)
|
14
|
2
|
28
|
|
Ödevler
|
14
|
2
|
28
|
|
Sunum / Seminer hazırlama
|
14
|
2
|
28
|
|
Kısa sınavlar
|
10
|
2
|
20
|
|
Ara sınavlara hazırlık
|
2
|
2
|
4
|
|
Ara sınavlar
|
1
|
1
|
1
|
|
Proje (Yarıyıl ödevi)
|
1
|
1
|
1
|
|
Laboratuvar
|
0
|
0
|
0
|
|
Arazi çalışması
|
0
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık
|
1
|
1
|
1
|
|
Yarıyıl sonu sınavı
|
1
|
2
|
2
|
|
Araştırma
|
5
|
2
|
10
|
|
Toplam iş yükü
|
|
|
151
|
|
AKTS
|
|
|
6.00
|
|
Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
|
|
Yarıyıl içi değerlendirme
|
Sayısı
|
Katkı Yüzdesi
|
|
Ara sınav
|
1
|
30
|
|
Kısa sınav
|
0
|
0
|
|
Ödev
|
1
|
10
|
|
Yarıyıl içi toplam
|
|
40
|
|
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı
|
|
40
|
|
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı
|
|
60
|
|
Genel toplam
|
|
100
|
|
Önerilen veya zorunlu okuma materyalleri
|
|
Ders kitabı
|
W. Montgomery Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev. E. Ruhi Fığlalı, Ankara 1981.
|
|
Yardımcı Kaynaklar
|
[1] Abdurrahman Bedevi, Mezâhibul-İslâmiyyîn, Beyrut 1996.
[2] Bağdadî, Mezhepler Arasındaki Farklar, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, İstanbul 1991.
[3] E. Ruhi Fığlalı, İmâmiyye Şîası, İstanbul 1984.
[4] Eşârî, Makalâtül-İslâmiyyîn ve İhtilafül-Musallîn, thk.Helmut Ritter, Weisbaden 1980.
[5] Hasan Onat, Emeviler Devri Şii Hareketleri ve Günümüz Şiiliği, Ankara 1993.
[6] İbn Hazm, el-Fasl Fîl-Milel vel-Ehvâ ven-Nihal, Beyrut 1986.
[7] İmam Maturidi ve Maturidilik, (ed. Sönmez Kutlu), Ankara 2003.
[8] Kummî ve Nevbahtî, Kitâbul-Makâlât vel-Fırak ve Fırakuş-Şîa, çev. Hasan Onat-Sabri Hizmetli-Sönmez Kutlu-Ramazan Şimşek, Ankara 2004;
[9] Muharrem Akoğlu, Mihne Sürecinde Mu’tezile, İstanbul 2006
[10] Sönmez Kutlu, Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000.
[11] Şehristani, el-Milel ven-Nihal, tahik. Abdulemir Ali Mehna- Ali Hasan Faur, Beyrut 1993.
[12] W. Montgomery Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev. E.Ruhi Fığlalı, Ankara 1981.
[13] Fazlurrahman, İslam, Çev. Mehmet Aydın-Mehmet Dağ, Ankara 2000.
[14] İ. Abdulhamid, İslamda İtikâdî Mezhepler ve Akâid Esasları, M. Saim Yeprem, İstanbul 1983.
[15] M.Saffet Sarıkaya, İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler, İsparta 2001.
[16] Mustafa Akçay-Bulut, H.İbrahim, Siyasî-İtikâdî İslam Mezhepleri Tarihi(Giriş), İzmir, 2005.
|
|