| Dersin adı |
Dersin seviyesi |
Dersin kodu |
Dersin tipi |
Dersin dönemi |
Yerel kredi |
AKTS kredisi |
Ders bilgileri |
| TASAVVUF I |
Birinci düzey |
İLH521 |
Zorunlu |
5 |
3.00 |
3.00 |
Yazdır |
|
Ön koşul dersleri
|
|
|
Eğitimin dili
|
TÜRKÇE
|
|
Koordinatör
|
DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ZÜMRÜT ORHAN
|
|
Dersi veren öğretim eleman(lar)ı
|
DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ZÜMRÜT ORHAN
|
|
Yardımcı öğretim eleman(lar)ı
|
|
|
Dersin veriliş şekli
|
Sözlü anlatım ve karşılıklı soru cevap.
|
|
Dersin amacı
|
Tasavvuf I dersinde tasavvuf tarihinin Gazâlî öncesi dönemi ele alınır. Buna göre dersin amacı öğrencinin tasavvuf ve sûfî kelimelerinin kökenini ve anlamını, tasavvufun bir ilim olarak teşekkülünü, tasavvufun diğer İslâmî ilimler arasındaki yerini ve onlarla ilişkilerini, tasavvufun temel kavramlarını, temel eserlerini ve meşhur sûfîleri öğrenmesini sağlamaktır.
|
|
Dersin tanımı
|
Bu ders, tasavvuf ve sûfî kelimelerinin kökeni ve anlamı, tasavvufun bir ilim olarak teşekkülü, tasavvufun diğer İslâmî ilimler arasındaki yeri ve onlarla ilişkileri, tasavvufun temel kavramları, temel eserleri ve meşhur isimleri gibi konuların ele alındığı bir derstir.
|
|
1- |
Giriş: Tasavvuf nedir, bize ne öğretir, günümüz insanına ne söyler?
– Tasavvuf sonradan mı ortaya çıkmıştır?
|
|
2- |
– Tasavvuf tarihini dönemlendirme meselesi ve tasavvufun bir zühd hareketi olarak ortaya çıkışı
– Neye karşı zühd?
– Nasıl bir dönemlendirme yapmalı? Zühd dönemi tasavvuf dönemi ayrımı yapılabilir mi?
|
|
3- |
– Zühd kavramına daha derinlikli bakmak: Dar anlamıyla ve geniş anlamıyla zühd
– Zühd Sahibi OluşlarıylaTanınanlar-I:
* Hasan-ı Basrî (ö. 110)
* Câfer-i Sâdık (ö. 148)
* Süfyân-ı Sevrî (ö. 161)
* İbrâhim b. Edhem (ö. 161)
|
|
4- |
– Zühd Sahibi Oluşlarıyla Tanınanlar -II:
* Abdullah b. Mübârek (ö. 181)
* Rabia el-Adeviyye (ö. 185)
* Fudayl b. İyaz (ö. 187)
* Şakîk-i Belhî (ö. 194)
|
|
5- |
– Tasavvufun sünnî bir din ilmi olarak teşekkülü, İslâm ilim geleneğindeki yeri ve diğer İslâmî ilimlerle münasebetleri
|
|
6- |
– İlk Sûfî Müellifler ve Tasavvufun Temel Eserleri
|
|
7- |
– Tasavvufî Kavramların Oluşması ve Yayılması
Tasavvufun Temel Kavramları: Haller ve Makamlarla İlgili Kavramlar (I)
|
|
8- |
Tasavvufun Temel Kavramları: Haller ve Makamlarla İlgili Kavramlar (II)
|
|
9- |
– Ara sınavın değerlendirmesi
– Günlük hayatta tasavvufun izlerini sürmek: Sweet Bean/Umudun Tarifi filmi üzerine tasavvufî açıdan bir değerlendirme
|
|
10- |
– Tasavvufun Temel Kavramları: Seyr u Sülûkle İlgili Kavramlar
|
|
11- |
– Meşhur Sûfîler-I
* Mârûf el-Kerhî (ö. 200)
* Hâris el-Muhâsibî (ö. 243)
* Serî es-Sakatî (ö. 251)
* Ebû Saîd el-Harrâz (ö. 277)
|
|
12- |
– Meşhur Sûfîler-II
* Ebu’l-Hüseyn en-Nûrî (ö. 295)
* Cüneyd-i Bağdâdî (ö. 297)
* Hallâc-ı Mansûr (ö. 309)
* Ebû Bekir eş-Şiblî (ö. 334)
|
|
13- |
– Meşhur Sûfîler-III
* Bâyezid-i Bistâmî (ö. 234)
* Hamdûn el-Kassâr (ö. 271)
* Sehl b. Abdullah Tüsterî (ö. 283)
* Hakîm Tirmizî (ö. 298)
|
|
14- |
– Sûfîlerin Bilgi Anlayışı
* Bilginin İmkânı ve Temel Konular
* Bilgiyle İlgili Temel Kavramlar ve Sorunlar
* Bilgi Araçları ve Bilginin Değerlendirilmesi
|
|
15- |
|
|
16- |
|
|
17- |
|
|
18- |
|
|
19- |
|
|
20- |
|
|
1- |
Tasavvuf ve sûfî kelimelerinin kökenini ve anlamını bilir. Zühd ve tasavvuf kavramlarının birbiriyle ilişkisini öğrenir.
|
|
2- |
Tasavvuf tarihini dönemlendirebilir ve tasavvufun bir ilim olarak teşekkül sürecini öğrenir.
|
|
3- |
Tasavvufun İslâm ilim geleneğindeki yerini ve diğer İslâmî ilimlerle ilişkisini bilir.
|
|
4- |
Tasavvufun temel kavramlarını öğrenir ve açıklar.
|
|
5- |
Tasavvufun temel eserlerini müellifleriyle ve öne çıkan özellikleriyle tanır.
|
|
6- |
Hicrî 2. ve 3. asırda yaşamış olan meşhur sûfîleri tasavvuf anlayışlarında öne çıkan meselelerle birlikte tanır.
|
|
7- |
|
|
8- |
|
|
9- |
|
|
10- |
|
|
*Dersin program yeterliliklerine katkı seviyesi
|
|
1- |
Kur’an ve Sünnet çerçevesinde bütüncül ve sistematik bir dini düşünce ve kavrayışa sahiptir. (Yetkinlik)
|
|
|
2- |
İlahiyat alanında temel kavramları ve kavramlar arası ilişkileri açıklar. (Bilgi)
|
|
|
3- |
İlahiyat ile ilgili ileri düzeyde kuramsal ve uygulamalı bilgilere (Tarihi ve güncel, araç ve gereçlere ilişkin, saha çalışmalarında uygulanan araştırma yöntem ve tekniklerine ilişkin, ilahiyatla ilgili diğer kaynaklarda desteklenen) sahiptir. (Bilgi)
|
|
|
4- |
İlahiyat alanında değişmez olan ve değişebilen bilgileri ayırt eder. (Beceri)
|
|
|
5- |
Klasik ve güncel dini meseleleri tespit etme, tanımlama, yorumlama, tahlil etme, terkip etme ve çözme becerisine sahiptir. (Beceri)
|
|
|
6- |
Farklı düşünce ve yorumlar karşısında evrensel ilke ve değerleri üstün tutan bir anlayışa sahiptir. (Yetkinlik)
|
|
|
7- |
Akıl, bilgi, istişare, emanete riayet, ehliyet ve adalet gibi temel değerler/ilkeler ışığında çalışma ve sorumluluk üstlenebilme yetkinliğine sahiptir. (Yetkinlik)
|
|
|
8- |
İlahiyat alanına ilişkin temel kaynakları asli dilinden (Arapça) okuyup anlayabilir. (Yetkinlik)
|
|
|
9- |
İtikat, ibadet, ahlak ve muamelata dair usul ve esasları kavrar ve dayandığı temelleri açıklar. (Bilgi)
|
|
|
10- |
Zaman ve mekâna göre ortaya çıkan farklı dini yaklaşımları doğru anlama ve tutarlı değerlendirme yetkinliğine sahiptir. (Yetkinlik)
|
|
|
11- |
Din istismarı, şiddet, İslam karşıtlığı gibi dine ve topluma zararlı eğilimlere karşı söylem ve tutum geliştirir. (Yetkinlik)
|
|
|
12- |
İslam kültür, sanat ve medeniyeti hakkında temel ve bütüncül bilgilere sahiptir. (Bilgi)
|
|
|
13- |
Kuran-ı Kerim okuma, anlama ve öğretme konusunda teorik ve pratik yeterlilik kazanır. (Beceri)
|
|
|
14- |
İslam’ın temel kaynakları ışığında din eğitimi ve din hizmetleri verme yetkinliğine sahiptir. (Beceri)
|
|
|
15- |
İlahiyat alt dallarının birbiri ile ve diğer bilim alanları ile ilişki kurarak, disiplinler arası araştırma-inceleme, yorum, analiz ve değerlendirme yapar. (Beceri)
|
|
|
16- |
Dini/Manevi danışmanlık ve rehberlik bilgi ve becerisine sahiptir. (Beceri)
|
|
|
17- |
Dünya dinlerinin temel inanç esasları ve uygulamalarını tanır. (Bilgi)
|
|
|
18- |
İlahiyatla ilişkili başlıca ekoller, kuramlar ve meseleler hakkında yeterli düzeyde bir kavrayışa sahip olur. (Bilgi)
|
|
|
19- |
İlahiyat alanında edindiği kuramsal ve uygulamalı bilgileri; eğitim-öğretim, araştırma ve topluma hizmet alanlarında kullanır. (Yetkinlik)
|
|
|
20- |
İlahiyat alanının gerektirdiği bilişim ve bilgi teknolojilerini ileri düzeyde kullanır. (Yetkinlik)
|
|
|
21- |
|
|
|
22- |
|
|
|
23- |
|
|
|
24- |
|
|
|
25- |
|
|
|
26- |
|
|
|
27- |
|
|
|
28- |
|
|
|
29- |
|
|
|
30- |
|
|
|
31- |
|
|
|
32- |
|
|
|
33- |
|
|
|
34- |
|
|
|
35- |
|
|
|
36- |
|
|
|
37- |
|
|
|
38- |
|
|
|
39- |
|
|
|
40- |
|
|
|
41- |
|
|
|
42- |
|
|
|
43- |
|
|
|
44- |
|
|
|
45- |
|
|
|
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder |
|
Planlanan öğretim faaliyetleri, öğretme metodları ve AKTS iş yükü
|
|
|
Sayısı
|
Süresi (saat)
|
Sayı*Süre (saat)
|
|
Yüz yüze eğitim
|
14
|
2
|
28
|
|
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)
|
14
|
2
|
28
|
|
Ödevler
|
0
|
0
|
0
|
|
Sunum / Seminer hazırlama
|
0
|
0
|
0
|
|
Kısa sınavlar
|
0
|
0
|
0
|
|
Ara sınavlara hazırlık
|
1
|
7
|
7
|
|
Ara sınavlar
|
1
|
1
|
1
|
|
Proje (Yarıyıl ödevi)
|
0
|
0
|
0
|
|
Laboratuvar
|
0
|
0
|
0
|
|
Arazi çalışması
|
0
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık
|
1
|
10
|
10
|
|
Yarıyıl sonu sınavı
|
1
|
1
|
1
|
|
Araştırma
|
0
|
0
|
0
|
|
Toplam iş yükü
|
|
|
75
|
|
AKTS
|
|
|
3.00
|
|
Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
|
|
Yarıyıl içi değerlendirme
|
Sayısı
|
Katkı Yüzdesi
|
|
Ara sınav
|
1
|
40
|
|
Kısa sınav
|
0
|
0
|
|
Ödev
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl içi toplam
|
|
40
|
|
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı
|
|
40
|
|
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı
|
|
60
|
|
Genel toplam
|
|
100
|
|
Önerilen veya zorunlu okuma materyalleri
|
|
Ders kitabı
|
Abdürrezzak Tek, Tarihi Süreçte Tasavvuf ve Tarikatlar.
|
|
Yardımcı Kaynaklar
|
- Hacı Bayram Başer, Şeriat ve Hakîkat: Tasavvufun Teşekkül Süreci, İstanbul: Klasik Yayınları, 2017.
- Ekrem Demirli, Zâhirî İlimlerin Otoritesi Karşısında Tasavvufun Meşruiyet Arayışı, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2007, sayı: 15, s. 219-244.
- Ekrem Demirli, “Tasavvuf Tarihini Yazmanın Sorunları: Ümmî Sûfîlerin Otoritesinin Meşruiyet Ölçütü Nedir?”, Fâtih Türbedârı Ahmed Amiş Efendi Armağan Kitabı: 101. Sene-i Devriyesi Anısına, İstanbul: Kocaeli Üniversitesi Vakfı Yayınları, 2021, s. 123-133.
- Ekrem Demirli, “Tasavvufun Bir Din Bilimi Haline Gelmesi: Ümmi Geleneğin Dönüşme Süreci ve Nesnel Bilim Alanının Genişlemesi”, Journal of Balkan Studies, 2021, I/1, s. 9-21.
- Ekrem Demirli, “Tasavvuf Ahlak İlmi Olarak Kabul Edilebilir mi: Determinist Ahlaka Endeterminist Yaklaşımlar”, İslâm Tetkikleri Dergisi, 2021, XI: 2, s. 419-437.
- Ekrem Demirli, Tasavvuf Araştırmalarında Dönemlendirme Sorunu: Din Bilimleri ile Metafizik Arasında Tasavvufun İlim Olma Mücadelesi, Nazariyat Dergisi, 2016, cilt: II, sayı: 4, s. 1-29.
- Hucvirî, Keşfu’l-mahcûb Hakîkat Bilgisi, (trc. Süleyman Uludağ), İstanbul: Dergâh Yayınları, 1982.
- Kelâbâzî, Taarruf-Doğuş Devrinde Tasavvuf, (haz. Süleyman Uludağ), İstanbul: Dergâh Yayınları, 1979.
- Kuşeyrî, Kuşeyrî Risâlesi, (haz. Süleyman Uludağ), İstanbul: Dergâh Yayınları, 1981.
- Mevlânâ, Mesnevî.
- Nedim Tan, Bir Dînî İdealin İfade Biçimleri: Rabia el-Adeviyye’den Kalanlar, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2020.
- Sülemî, Tabakâtu’s-sûfiyye: İlk Zâhid ve Sûfîler, (çev. Abdurrezzak Tek), Bursa: Bursa Akademi Yayınları, 2018.
- TDV İslâm Ansiklopedisi
- Temel İslâm Ansiklopedisi
- İslâm Düşünce Atlası
|
|