| Dersin adı |
Dersin seviyesi |
Dersin kodu |
Dersin tipi |
Dersin dönemi |
Yerel kredi |
AKTS kredisi |
Ders bilgileri |
| BİYOKİMYA |
Birinci düzey |
2.1.02 |
Zorunlu |
3 |
8.00 |
8.00 |
Yazdır |
|
Ön koşul dersleri
|
Yok
|
|
Eğitimin dili
|
TÜRKÇE
|
|
Koordinatör
|
PROF. DR. MERYEM EREN
|
|
Dersi veren öğretim eleman(lar)ı
|
Prof. Dr. Meryem EREN, Dr. Öğr. Üyesi Meryem ŞENTÜRK
|
|
Yardımcı öğretim eleman(lar)ı
|
ARŞ. GÖR. ÇAĞLAR KAAN BOZBEK
|
|
Dersin veriliş şekli
|
Teorik ve Pratik
|
|
Dersin amacı
|
Veteriner hekimlik alanında öğrenim gören öğrencilere gerek teorik ve gerekse klinik derslerine temel oluşturacak şekilde evcil hayvan organizmalarındaki moleküller ve biyolojik reaksiyon ve metabolizmalarının yorumlanması için gerekli temel biyokimya bilgi ve becerilerinin kazandırılması.
|
|
Dersin tanımı
|
Canlıların kimyasal yapı ve metabolizmasını moleküler düzeyde incelemek.
|
|
1- |
TEORİK: Ders dönemi sonunda dersin öğrenciye kazandıracağı bilgi, beceri ve kazanımların vurgulanması. Ders kaynaklarının ve pratik uygulama içeriklerinin aktarılması Öğrenci ölçme, değerlendime ve sınav yöntemlerinin tanıtılması.
PRATİK: Uygulama dersleri kapsamında; laboratuvar çalışma prensipleri ve uyulması gereken biyogüvenlik kurallarının belirtilmesi. Söz konusu uygulama alanlarında olası biyolojik ve kimyasal tehlikeler ve alınması gereken önlemler konusunda bilgi aktarımı. Uygulama derslerinde not tutulması, logbookların tamamlanması ve ders takibinin öneminin vurgulanması
|
|
2- |
TEORİK: Biyofiziksel Kimya ve Makroelementler
PRATİK: Analiz metodları, Çözeltilerin hazırlanması (yüzde çözeltiler, molar ve normal çözeltilerin birbirlerine dönüşümleri, Osmolar Çözeltiler)
|
|
3- |
TEORİK: Mikroelementler ve Karbonhidratlar (Tanımı, sınıflandırılması, monosakkaritler, disakkaritler)
PRATİK: Kan alımı, serum ve plazma elde edilmesi, Karbonhidrat üzerine mineral asitlerin etkisi (Molisch deneyi, Seliwanoff deneyi), Karbonhidratlar üzerine alkalilerin etkisi (Moore deneyi), Karbonhidratların oksitlenmesi (Fehling, Benedict, Trommer, Gümüş Aynası ve Barfoed deneyleri)
|
|
4- |
TEORİK: Karbonhidratlar (Polisakkaritler) ve Lipidler (Yağ asitleri, yağ asitlerinin gliserol ile yaptıkları bileşikler, gliserin taşımayan lipidler, türev lipidler, biyolojik önemi olan diğer lipidler, biyolojik zarlar)
PRATİK: Karbonhidrat deneylerine devam (Ozazon ve fermentasyon deneyleri, Sakkarozun hidrolizi, Nişastanın hidrolizi), Lipid deneyleri (Çözünürlük/Eriyebilirlik deneyi, Akrolein deneyi, Oleik asitteki çift bağın potasyum permanganat ile gösterilmesi, Oleik asitteki çift bağın Hubl-waller eriyiği ile gösterilmesi, Doymamışlık deneyi, Ester teşekkülü deneyi
|
|
5- |
TEORİK: Proteinler (Amino asitler, peptid bağı ve peptidler, proteinler, protein molekülünün yapısı) ve Nükleik Asitler (Nükleozidler ve nükleotidler, polinükleotidler)
PRATİK: Proteinlerin renk reaksiyonları (Ksantoprotein, Biüret ve Ninhidrin deneyleri), Proteinlerin çöktürme reaksiyonları (ısı ile koagulasyon, sülfosalisilik asit ile çöktürme, nitrik asitle çöktürme, esbach deneyi, metal tuzları ile çöktürme)
|
|
6- |
TEORİK: Enzimler (Enzimlerin genel özellikleri, aktif merkezi, lokasyonu, katalizörlerin aktivasyon enerjisi üzerine etkisi, enzimlerin sınıflandırılması, enzim kinetiğinin prensipleri, enzimatik aktiviteyi etkileyen faktörler, enzim aktivitesinin kontrolü, preenzimler, izoenzimler, enzim üniteleri, enzimatik analizler için numune seçimi ve işlenmesi, tıpta ve endüstride enzimolojiden yararlanılması)
PRATİK: Enzim analizlerinin prensipleri ve enzim deneyleri (Üreaz, Katalaz, Amilaz deneyleri)
|
|
7- |
TEORİK: Koenzimler (metabolik koenzimler, vitaminlerden kaynaklanan koenzimler) ve Vitaminler (sınıflandırılması, adlandırılması, yağda eriyen vitamiler, suda eriyen vitaminler, vitamin benzeri etki yapan maddeler)
PRATİK: Vitamin tayin metodları, Vitamin deneyleri (Vitamin A, C ve E)
|
|
8- |
TEORİK: Seminer ve ödev sunumları
PRATİK: Seminer ve ödev sunumları, kendi kendine öğrenme (SSL)
|
|
9- |
TEORİK: Hormonlar ve Klinik Değerlendirimi (Hormonların genel özellikleri, kanda taşınması, feed-back mekanizması, hormone-reseptör ilişkisi, etki mekanizması, sınıflandırılması, metabolizma üzerine etkileri)
PRATİK: Hormon analiz metodları
|
|
10- |
TEORİK: Karbonhidrat Metabolizması (Sindirim ve emilim, glikoz metabolizması)
PRATİK: İdrar muayenelerine giriş, İdrarın fiziksel muayenesi
|
|
11- |
TEORİK: Karbonhidrat Metabolizması (Diğer monosakkaritler ve ruminantlarda UYA’lerinin metabolizması, Trikarboksilik asit döngüsü, Oksidatif fosforilasyon)
PRATİK: İdrarın kimyasal muayenesi (pH ve şeker aranması deneyleri, protein deneyleri, aseton aranması deneyleri ve kan aranması deneyi)
|
|
12- |
TEORİK: Lipid Metabolizması (Lipidlerin emilimi, kan lipidleri ve lipemi, vücut lipidleri, lipidlerin karaciğerde izledikleri yollar, yağ asitlerinin sentez ve metabolizması, keton cisimleri ve biyokimyasal önemleri, yağlı karaciğer ve lipotropik faktör)
PRATİK: İdrarın kimyasal muayenesi (Safra deneyleri; Gmelin ve Rosin deneyleri, Hammersten ve Fouchet deneyleri, Pettenkoffer ve Hay deneyleri)
|
|
13- |
TEORİK: Lipid Metabolizması (Eikozonoidler, Triaçilgliserol ve nötral lipidler, lipoproteinler, asidik fosfolipidlerin sentezi, eter lipidlerin sentezi, sfingolipidler, kolesterol, lipid metabolizmasının hormonal kontrolü, esansiyel yağ asitleri, alkol metabolizması)
PRATİK: İdrarın mikroskobik muayenesi
|
|
14- |
TEORİK: Protein Metabolizması (Proteinlerin sindirimi, peptidlerin ve aminoasitlerin emilimleri, aminoasit metabolizması, amonyak metabolizması, hem ve safra renkli maddeleri)
PRATİK: Süt deneyleri
|
|
15- |
TEORİK:Nükleik asit metabolizması
PRATİK:Diagnostik testlerin yorumu
|
|
16- |
|
|
17- |
|
|
18- |
|
|
19- |
|
|
20- |
|
|
1- |
Biyofiziksel kimya hakkında bilgi sahibidir.
|
|
2- |
Mineral maddelerin metabolizmadaki işlevleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
3- |
Koenzimler ve vitaminlerin metabolizmadaki işlevleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
4- |
Hormonların metabolizmadaki işlevleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
5- |
Karbonhidrat, lipid, protein ve nükleik asit metabolizmaları hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
6- |
Çözeltilerin hazırlanmasını bilir.
|
|
7- |
Karbonhidrat, lipid ve protein deneyleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
8- |
Safra deneyleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
9- |
İdrar muayenesi ve süt deneyleri hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
10- |
Klinik olarak enzim testlerini yorumlar.
|
|
*Dersin program yeterliliklerine katkı seviyesi
|
|
1- |
Mesleki, hayvan refahı, müşteri, halk sağlığı, toplum ve çevre ile ilgili hususlar da dâhil olmak üzere veteriner hekimlerin içinde çalışması gereken etik ve yasal çerçeveyi anladığını gösterecek şekilde hareket etmek.
|
|
|
2- |
Bilimsel araştırma yöntemlerini, temel ve uygulamalı araştırmaların bilime katkısını ve 3R ilkesinin (Replacement, Reduction, Refinement) uygulanmasını anlamak.
|
|
|
3- |
Veteriner hekimliği uygulamaları ile ilgili organizasyon, yönetim ve mevzuat hakkında temel bilgi sahibi olduğunu göstermek.
|
|
|
4- |
Veteriner hekimin faaliyet gösterdiği ekonomik ve duygusal bağlamı anlamak.
|
|
|
5- |
Veteriner hekimin çalıştığı yerde kendisinin, hastaların, müşterilerin, meslektaşlarının ve çevrenin sağlık ve biyogüvenliğini korumak, izlemek ve geliştirilmesine katkıda bulunmak
|
|
|
6- |
Kalite güvence ilkeleri hakkında bilgi sahibi olduğunu göstermek; mesleki uygulamalarında risk yönetimi ilkelerini uygulamak.
|
|
|
7- |
İlgili kitleye uygun bir dil kullanarak, gizlilik ve mahremiyete tam saygı göstererek müşteriler, halk, profesyonel meslektaşlar ve sorumlu makamlarla etkili bir şekilde iletişim kurabilmek.
|
|
|
8- |
İletişim, liderlik, yönetim, ekip çalışması, karşılıklı saygı ve diğer sosyal beceriler dahil olmak üzere kişiler arası etkili etkileşim ilkelerini uygulamak.
|
|
|
9- |
Doğru klinik ve müşteri kayıtlarını, gerektiğinde vaka raporlarını ilgilileri için tatmin edici bir biçimde hazırlamak.
|
|
|
10- |
Hizmetlerin sunumunda multidisipliner bir ekibin üyesi olarak etkin bir şekilde çalışmak ve tüm ekip üyelerinin katkısını kabul etmek.
|
|
|
11- |
Literatürü ve sunumları eleştirel bir gözle inceleyebilmek ve değerlendirebilmek.
|
|
|
12- |
Veteriner iyi klinik uygulamaları ile araştırma temelli ve kanıta dayalı veteriner hekimliği sağlamak için “Tek Sağlık” ilkelerini anlamak ve uygulamak.
|
|
|
13- |
Kanıtları eleştirel ve akılcı bir şekilde analiz etme, yetersiz olunan konularla başa çıkma, beklenmedik durumlarla başa çıkma, bilgi ve becerileri çeşitli senaryolara ve bağlamlara uyarlama becerisini göstermek.
|
|
|
14- |
Hayvanların, insanların ve çevrenin sağlık, güvenlik ve refahının yanı sıra Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini teşvik etmek amacıyla veteriner hekimliği mesleğinin ve Tek Sağlık kavramının ilerlemesine katkıda bulunmak.
|
|
|
15- |
Kişisel ve mesleki sınırlarını tanımak ve gerektiğinde profesyonel tavsiye, yardım ve destek alacağını bilme becerisini göstermek.
|
|
|
16- |
Yaşam boyu öğrenmeye ve mesleki gelişime bağlılık göstermek. Bu, mesleki deneyimin kaydedilmesini, paylaşılmasını, performans ve yetkinliği geliştirmek için önlemler alınmasını içerir.
|
|
|
17- |
Mesleki performansı iyileştirmek için düzenli olarak öz denetim ve akran grubu incelemesi gibi süreçlere katılmak.
|
|
|
18- |
Hayvan ya da hayvan gruplarında bulunan hayvanların geçmişi ile ilgili ilgili doğru elde edebilmek.
|
|
|
19- |
Hasta hayvanları güvenli bir şekilde ve hayvana saygı göstererek tutmak ve zapt etmek, bu tekniklerin uygulanması için yardımcı personellere talimat vermek.
|
|
|
20- |
Eksiksiz bir klinik muayene gerçekleştirmek ve klinik karar verme becerisini göstermek.
|
|
|
21- |
Uygun tedavi planları geliştirmek, mevcut kaynaklar ile uygun halk sağlığı ve çevresel hususları göz önünde bulundurarak bakımları altındaki hayvanın yararına olacak şekilde tedavi uygulamak.
|
|
|
22- |
Acil bir durumda müdahale etmek ve yaygın hayvan türlerinde ilk yardım uygulamak. Durumsal aciliyete öncelik vermek ve kaynakları buna göre tahsis etmek.
|
|
|
23- |
Bir hayvanın ya da hayvan grubunun fiziksel, refah ve beslenme durumunu değerlendirmek ve müşteriye hayvancılık, besleme, üreme, üretim, refah, bireysel sağlık, sürü sağlığı ve halk sağlığı ilkeleri hakkında tavsiyelerde bulunmak.
|
|
|
24- |
Örnekleri toplamak, muhafaza etmek ve nakletmek, uygun teşhis testlerini seçmek, test sonuçlarını yorumlamak ve sınırlamalarını anlamak.
|
|
|
25- |
Meslektaşlarla açık bir şekilde iletişim kurmak, sevk ve teşhis hizmetlerinde iş birliği yapmak.
|
|
|
26- |
Temel tanı ekipmanlarını kullanmak, hastalara iyi sağlık ve güvenlik uygulamaları kapsamında ve de mevcut yönetmeliklere uygun şekilde etkili bir muayene gerçekleştirmek.
|
|
|
27- |
Dijital araçların ve yapay zekânın veteriner hekimliğe katkısını bilmek ve kullanmak.
|
|
|
28- |
İhbarı mecburi, rapor edilebilir ve zoonotik hastalıkların yanı sıra hayvanlara yönelik kötü muamele durumlarla ilgili belirtileri tanımak ve ilgili makamlara bildirmek de dahil olmak üzere uygun önlemleri almak.
|
|
|
29- |
Hayvan bakımı ve refahı, hayvan hareketleri, bildirilmesi zorunlu ve rapor edilebilir hastalıklar, antimikrobiyallerin bilinçli kullanımı da dahil olmak üzere ilaçların kullanımı ile ilgili bilgi ve mevzuata ilişkin uygun kaynaklara erişmek.
|
|
|
30- |
İlaçları mevzuata ve en son kılavuzlara uygun olarak doğru ve sorumlu bir şekilde reçete etmek ve dağıtmak.
|
|
|
31- |
Şüpheli advers ilaç reaksiyonlarını uygun kanallar aracılığıyla ilgili resmi kurumlara bildirmek.
|
|
|
32- |
Biyogüvenlik için protokoller hazırlamak, çalıştığı yerin biyogüvenliğini değerlendirmek ve protokolleri doğru şekilde uygulamak.
|
|
|
33- |
Aseptik prosedürleri uygun şekilde gerçekleştirmek
|
|
|
34- |
Sedasyon, genel ve bölgesel anesteziyi güvenli bir şekilde uygulamak; kimyasal hareketsizleştirme yöntemlerini uygulamak.
|
|
|
35- |
Ağrıyı önlemek, değerlendirmek ve yönetmek.
|
|
|
36- |
Ötenazinin ne zaman uygun olduğunu bilmek, bunu hayvana ve sahiplerine saygı göstererek, uygun bir yöntem kullanarak, orada bulunanların güvenliğini de göz önünde bulundurarak gerçekleştirmek; karkasın etik ve yasal olarak imha edilmesi konusunda tavsiyelerde bulunmak.
|
|
|
37- |
Örnek alma, sevk etme ve raporlama dahil olmak üzere tüm yaygın hayvan türlerinde nekropsi yapmak.
|
|
|
38- |
Refah unsurlarına dikkat etmek, sistematik kaba post-mortem muayene ve gözlemleri kaydetmek, dokuları örnekleme, saklama ve taşıma dahil olmak üzere gıda üreten hayvanların anti-mortem muayenesini yapmak.
|
|
|
39- |
İlgili gıda teknolojisi de dahil olmak üzere, hayvansal kaynaklı ürünlerin kalite ve güvenliğini etkileyen koşulları doğru bir şekilde belirlemek için gıda ve yem denetimi yapmak.
|
|
|
40- |
İnsan sağlığının korunması, muhafazası ve iyileştirilmesine katkıda bulunma kapsamında hayvanlar, hayvansal ürünler ve yan ürünlerle doğrudan ya da dolaylı ilgisi olan koşulları belirleyerek halk sağlığını korumak.
|
|
|
41- |
Kabul edilmiş hayvan sağlığı, hayvan refahı, halk sağlığı ve çevre sağlığı standartları doğrultusunda, hastalığa ve türe uygun önleyici ve eradikasyon programları hakkında tavsiyelerde bulunmak ve bunları uygulamak.
|
|
|
42- |
|
|
|
43- |
|
|
|
44- |
|
|
|
45- |
|
|
|
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder |
|
Planlanan öğretim faaliyetleri, öğretme metodları ve AKTS iş yükü
|
|
|
Sayısı
|
Süresi (saat)
|
Sayı*Süre (saat)
|
|
Yüz yüze eğitim
|
15
|
4
|
60
|
|
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)
|
7
|
5
|
35
|
|
Ödevler
|
0
|
0
|
0
|
|
Sunum / Seminer hazırlama
|
15
|
1
|
15
|
|
Kısa sınavlar
|
0
|
0
|
0
|
|
Ara sınavlara hazırlık
|
7
|
1
|
7
|
|
Ara sınavlar
|
1
|
1
|
1
|
|
Proje (Yarıyıl ödevi)
|
0
|
0
|
0
|
|
Laboratuvar
|
15
|
5
|
75
|
|
Arazi çalışması
|
0
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık
|
6
|
1
|
6
|
|
Yarıyıl sonu sınavı
|
1
|
1
|
1
|
|
Araştırma
|
0
|
0
|
0
|
|
Toplam iş yükü
|
|
|
200
|
|
AKTS
|
|
|
8.00
|
|
Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
|
|
Yarıyıl içi değerlendirme
|
Sayısı
|
Katkı Yüzdesi
|
|
Ara sınav
|
1
|
70
|
|
Kısa sınav
|
1
|
20
|
|
Ödev
|
1
|
10
|
|
Yarıyıl içi toplam
|
|
100
|
|
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı
|
|
40
|
|
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı
|
|
60
|
|
Genel toplam
|
|
100
|
|
Önerilen veya zorunlu okuma materyalleri
|
|
Ders kitabı
|
1-L. Kalaycıoğlu, B. Serpek, M. Nizamlıoğlu, N. Başpınar, A.M. Tiftik. Biyokimya. 2. Baskı. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000.
|
|
Yardımcı Kaynaklar
|
1- Berg J. M., J. L. Tymoczko, Biochemistry. Fifth Ed. Freeman and Company, New York, 2002.
2- Nelson D. L., M.M. Cox, Lehninger Principles of Biochemistry, Third Ed. Worth Publishers, New York, 2000
3- Champe P.C., R.A. Harvey, Lippincott’s Illustrated Reviews Serisinden: Biyokimya. (Çeviri: Tokullugil A., . M. Dirican, E. Ulukaya ) 2. Baskı, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul, 1997.
4- Onat T., K. Emerk, Temel Biyokimya. Cilt I. ve II., 2. Baskı, Saray Medikal Yayıncılık, İzmir, 1996
5- Ası T. Tablolarla Biyokimya. Cilt 1ve II. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 1996.
6- Tiftik A.M. Klinik Biyokimya. Mimoza yayınları, Konya, 1996.
7- Karagül H., A. Altıntaş, UR. Fidancı, T.Sel. Klinik Biyokimya. Medisan Yayınevi, Ankara, 2000.
8-Karagül H., A. Altıntaş, UR. Fidancı, T.Sel. Temel Biyokimya Uygulamaları. Medisan Yayınevi, Ankara, 1999.
9.Bayşu Sözbilir N., Bayşu N. Biyokimya. Güneş Tıp Kitabevleri. 2008
|
|