| Dersin adı |
Dersin seviyesi |
Dersin kodu |
Dersin tipi |
Dersin dönemi |
Yerel kredi |
AKTS kredisi |
Ders bilgileri |
| BİZANS MİMARİSİ I |
Birinci düzey |
SNT219 |
Zorunlu |
3 |
4.00 |
4.00 |
Yazdır |
|
Ön koşul dersleri
|
Yok
|
|
Eğitimin dili
|
Türkçe
|
|
Koordinatör
|
PROF. DR. NİLAY ÇORAĞAN
|
|
Dersi veren öğretim eleman(lar)ı
|
PROF. DR. NİLAY ÇORAĞAN
|
|
Yardımcı öğretim eleman(lar)ı
|
Yok
|
|
Dersin veriliş şekli
|
Anlatım, soru-cevap, tartışma, örnek makale incelemesi, konuların slayt ile desteklenmesi.
|
|
Dersin amacı
|
Dersin amacı; 6-14. yüzyıllar arasında Anadolu, başkent (Constantinopolis) ve yurt dışındaki Bizans mimari örneklerini ayrıntılı olarak inceleyip, tanıtmaktır.
|
|
Dersin tanımı
|
Bizans Mimarisi dersi; 6-14. yüzyıllar arasında , Anadolu, başkent (Constantinopolis) ve yurt dışındaki dini, gömü ve sivil mimari örneklerini içermektedir. Kuruluşundan (330), Jüstinyen Dönemine kadar (6.yy.) Bizans imparatorluğu mimarisi incelenecektir. Erken ve Orta dönem mimari örnekleri, plan gelişimi açısından incelenerek, detaylı olarak ele alınacaktır. Her dönemde görülen plan tiplerinin önemli özellikleri vurgulanarak, bölgesel ve başkent (İstanbul) etkilerinden söz edilecektir. Yapılar sadece plan tipleri ile değil, cephe- duvar düzenlemesi, üst örtü sistemi ve malzeme teknik açısından da değerlendirilecektir. Bizans Mimarisi dersinin amacı; 4-6. yüzyıllar arasında Anadolu, başkent (Constantinopolis) ve yurt dışındaki dini, gömü, sivil yapılarını plan, mimari özellikleri ve malzeme-teknik açıdan ayrıntılı olarak inceleyerek, tanıtmaktır.
|
|
1- |
Bizans tarihçesine giriş İ.S. 330-1453 yılları arasındaki siyasi, kültürel ve sanatsal gelişim. Bizans Hanedanlıkları genel tarihi. Dini yapılar, gömü yapıları ve sivil yapılar olmak üzere Hristiyan yapı çeşitlerinin tanıtılması. Bizans mimari bibliyografyası tanıtılması
|
|
2- |
Dura Europos ev kilisesi, Callistus Katakompu, İznik Hipojesi gibi erken dönem Hıristiyan ev ve mezar buluntuları üzerinden dönemin incelenmesi
|
|
3- |
4.Yüzyılda Hıristiyanlığın serbest bırakılmasıyla beraber inşa edilmeye başlanan Lateran Bazilikası, St.Pietro, St.Agnese, Beytüllahim’de Doğum, Kudüs’te Golgota Bazilikaları gibi ilk anıtsal Hıristiyan yapıları tanıtılır. Genel olarak bazilikal plan tipi öğretilir.
|
|
4- |
Roma’da S.Sabina ve S.MariaMaggiore Kiliseleri, Selanik’te H.Demetrios, PanagiaAcheiropocitos, Yunanistan’da H.Leonidas, Epidauros Bazilikaları gibi 5. Yüzyıl Theodosius dönemi yapıları tanıtılır. Plan ve mimari özellikleri açıklanır.
|
|
5- |
AConstantinopolis Studios Manastırı, İznik Ayasofya’sı, ConstantinopolisTheotokosKholkoprateia(Acem Ağa Mescidi) gibi başkent ve Anadolu örnekleri üzerinden 5. Yüzyıl Theodosius dönemi yapılarının tanıtımına devam edilir. Robert Ousterhout’un Bizans’ın Yapı Ustaları adlı yayını eşliğinde Bizans mimarisinde Yapım Malzemeleri, Temel ve Duvar Yapımı adlı bölümler genel olarak öğretilir.
|
|
6- |
St. Apollinare Nouvo ve St. Apollinare in Classe gibi yurtdışında Ravenna’da bulunan6.yüzyıl Bizans yapılarının dönem içerisindeki yeri ve planlarının tanıtılması.
|
|
7- |
4 ve 6. yüzyıllar arasında çeşitli yapım evreleri geçiren başta HagiaSophia olmak üzere ConstantinapolisHagiaEirene, Constantinapolis Beyazıt Kiliseleri, İstanbul Topkapı Kiliseleri gibi yapılar eşliğinde mimari özellikler ve plan tipleri tanıtılması. Yapıların çeşitli evrelerinin anlatılması. HagiaSophia ile ilgili NationalGeographic tarafından hazırlanan Antik Mega Yapılar: Ayasofya belgeseli izletilmesi. Bu belgesel sonrasında HagiaSophia kubbesisin striktürel sorunlarının öğrenciler ile tartışılması.
|
|
8- |
Ara Sınav (Vize)
|
|
9- |
Efes Meryem Ana Kilisesi, Geyre Aprodisios Mabedi, Ankara Augustus Mabedi, Gülbahçedeki Bazilika, Bergama Agora içindeki bazilika, Priene Başpiskoposluk Bazilikası, Hierapolis Kilisesi, Extrsmuras Kilisesi (I-II-III nolu bazilikalar) 6.yüzyıl Anadolu örnekleri olarak tanıtılması. Dönemin sosyo-politik ve dini durumunun genel değerlendirmesi yapılır.
|
|
10- |
Side ve Perge Bazilikaları ve İznik H.Sophia Kilisesi plan ve mimari özellikleri ile tanıtılır. Side ve Perge örnekleri üzerinden bölgede görülen Akdeniz bölgesel özellikleri anlatılır. Bölgesel özelliklerin farklı kültürlerden alınan mimari özellikleri üzerinde durulur.
|
|
11- |
KCécileMorisson Bizans Dünyası: Doğu Roma İmparatorluğu 330-641 adlı yayının Manastır Hayatı bölümü ile Bizans’ta manastır kültürü tanıtılır. Bölgesel olarak da LynRodley’inCaveMonastteries of ByzantineCappadoccia adlı yayın eşliğinde Kapadokya bölgesi manastırları ve manastırların mimari kuruluşları ile alakalı bilgi verilir.
|
|
12- |
Alahan Manastırı, Silifke’de Kanlı Divane Bazilikaları ve HagiaThecla Kilisesi üzerinden Kilikya bölgesi yapıları tanıtılır. Bölgesel ve dönemsel olarak özellikleri anlatılır.
|
|
13- |
Karadağ Bölgesi yapıları ve Niğde’de Konstantin Bazilikası tanıtılır. Semavi Eyice’ninBinbirkilise Karadağ yayını ile bölge özellikleri anlatılır. Bölge hakkında Osmanlı Döneminden itibaren yabancı araştırmacılar tarafından yapılan yayınlardan bahsedilir. Seyyahların çizdiği gravürler üzerinden bölgenin 18 ve 19.yüzyıldaki durumuna değinilir.
|
|
14- |
Yunan Haçı, Latin Haçı ve T tipi (Üç kollu haç) formlar üzerinden haç planlı yapılar hakkında genel bilgi verilir. Bu planın mimariye yansımasındaki ikonografik konulara değinilir. Bu konu bağlamında haç planlı olan Anadolu ve yurtdışı örneklerinden Kayseri Tomarza, Buzluk-PersekPanagiaKiliseleri , Antakya St. Babylas, EfesIoannesTheologos, RavennaGallaPlacidia Kiliseleri tanıtılır.
|
|
15- |
Yıl sonu Sınavı (Final)
|
|
16- |
|
|
17- |
|
|
18- |
|
|
19- |
|
|
20- |
|
|
1- |
Bizans siyasi, kültürel ve sanatsal gelişimini açıklar. Bizans Hanedanlarının tarihi seyrini tanır. Hıristiyan yapı çeşitlerini bilir ve ayırt eder.
|
|
2- |
Erken dönem Hıristiyan mimarisi hakkında ilk bilgileri öğrenir. Erken dönem Hristiyan ev ve mezar buluntularını tanır ve anlatır.
|
|
3- |
4.yüzyılla beraber ortaya çıkmaya başlayan anıtsal dini mimariyi tanır. Bu mimarinin oluşumundaki etkenleri öğrenir. Lateran Bazilikası, St.Pietro, St.Agnese, Beytüllahim’de Doğum, Kudüs’te Golgota Bazilikaları gibi ilk anıtsal Hıristiyan yapılarının plan ve mimari özelliklerini bilir.
|
|
4- |
5.yüzyıl Theodosius dönemi yapılarını tanımanın yanı sıra dinde yaşanan rahatlama dönemi ile beraber İmparatorluğun farklı bölgelerinde yapılan kiliseleri öğrenir.
|
|
5- |
Türkiye’deki 5.yüzyıl Bizans yapılarını tanır. Özellikle Constantinopolis erken devir mimarisi hakkında bilgi sahibi olur. Erken dönem Constantinopolis dini yapılarını tanır.
|
|
6- |
6.yüzyıl Ravenna yapılarını tanır. Yükselişe geçen Hıristiyan mimari ürünlerinin yurtdışı örneklerini tanır.
|
|
7- |
Yapıların farklı yapım evrelerini tanır. Yapıların mimari tasarımları ve problemleri ile alakalı fikir üretir. 6.yüzyıl İstanbul Bizans yapılarını bilir.
|
|
8- |
6.yüzyıl Anadolu Bizans mimarisi örneklerini tanır. Daha önceki farklı inanca ait kutsallık atfedilen yerlerin bu dönemde Hıristiyan dinine göre işlev kazandırılarak yeniden kullanıldığını öğrenir.
|
|
9- |
Side ve Perge Bazilikaları ve İznik H.Sophia Kilisesi plan ve mimari özellikleri ile tanıtılır. Side ve Perge örnekleri üzerinden bölgede görülen Akdeniz bölgesel özellikleri anlatılır. Bölgesel özelliklerin farklı kültürlerden alınan mimari özellikleri üzerinde durulur.
|
|
10- |
Bizans’ta manastırlar hakkında bilgi sahibi olur. Hangi yapı elemanlarından oluştuğunu bilir. Kapadokya Bölgesi’ndeki manastırlar hakkında genel bilgi edinir.
|
|
*Dersin program yeterliliklerine katkı seviyesi
|
|
1- |
Alanındaki bilgileri içeren ders kitapları ve diğer kaynaklarla desteklenen bilgilere sahip olma, sahip olduğu bu bilgileri yazılı ve sözlü olarak aktarabilme, edindiği bilgiyi alanında kullanabilme.
|
|
|
2- |
Sanat Tarihi araştırma yöntem ve tekniklerini kullanarak sanat eserini tanımlayabilme, sanat eserlerine dini, mitolojik ve ikonografik açıdan bakabilme, analiz ve yorum yapabilme.
|
|
|
3- |
Bir eserin öz niteliklerinden yola çıkarak dönemin genel özelliklerini ayırt edebilme ve farklı eserler arasında bağlantı kurabilme.
|
|
|
4- |
Farklı dillerde yer alan epigrafik ve paleografik yazıları okuyabilme ve disiplinler arası çalışma yaparak çözümleyebilme.
|
|
|
5- |
Bilimsel düşünme becerisi kazanarak analitik düşünebilme.
|
|
|
6- |
Alanı ile ilgili disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme.
|
|
|
7- |
Alanı ile ilgili belgeleme, restitüsyon ve restorasyon yöntemlerini uygulayabilme, plan, kesit, izdüşümü gibi çizim tekniklerini kullanarak çizim yapabilme.
|
|
|
8- |
Yaşam boyu öğrenmeyle ilişkili olarak kendini sürekli olarak yenileyebilme
|
|
|
9- |
Kütüphane, arşiv, internet gibi kaynaklardan yararlanma biçimini öğrenme ve alanı ile ilgili gelişmeleri takip edebilme
|
|
|
10- |
Alan çalışmalarında arazinin yapısına uygun bir çalışma sistemi kurabilme.
|
|
|
11- |
Kültür varlıklarını koruma ve onarma ile ilgili edindiği bilgileri çağdaş gereksinimler doğrultusunda uygulayabilme, 2863 sayılı kanun çerçevesinde çalışma disiplini sağlayabilme.
|
|
|
12- |
Sanat eserlerinin ortaya çıkarılması, müze ve sergi gibi topluma açık ortamlarda sergilenmesine yönelik yöntemleri bilme ve uygulayabilme.
|
|
|
13- |
Çeşitli coğrafyaların uygarlık ve kültürleri arasında bağlantı kurabilme.
|
|
|
14- |
Sosyal, kültürel ve toplumsal sorumlulukları kavrama, benimseme ve uygulayabilme becerisi geliştirebilme.
|
|
|
15- |
İslami dönem Türk sanatının ortaya koyduğu kültürel mirası öğrenme, tanıma ve tanıtma yeteneği kazandırabilme
|
|
|
16- |
Tarih öncesi devirler dahil, Orta ve yeni çağlar boyunca Avrupa’daki mimari, resim ve heykel konularında bilgilendirme ve değişen üslupları tanıyabilme yeteneği kazandırabilme.
|
|
|
17- |
Mimari, seramik, halı-kilim vb. dokumalar, minyatür, hat, çini, maden, resim, heykel, kalem işi, sikke ve vb. başlıca Sanat Tarihi konularında bilgilendirebilme.
|
|
|
18- |
Sanat Tarihi alanında kültürel mirasın evrenselliğine inanarak kültürlere ve değerlere eşit mesafede olabilme.
|
|
|
19- |
Saha çalışmalarında Sanat Tarihi yöntem ve teknikleri ile bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme.
|
|
|
20- |
Günümüzde karşılaşılan problemlerden yola çıkarak geçmiş ve bugün arasında bağlantı kurup, geleceğe dair çıkarımlarda bulunabilme.
|
|
|
21- |
|
|
|
22- |
|
|
|
23- |
|
|
|
24- |
|
|
|
25- |
|
|
|
26- |
|
|
|
27- |
|
|
|
28- |
|
|
|
29- |
|
|
|
30- |
|
|
|
31- |
|
|
|
32- |
|
|
|
33- |
|
|
|
34- |
|
|
|
35- |
|
|
|
36- |
|
|
|
37- |
|
|
|
38- |
|
|
|
39- |
|
|
|
40- |
|
|
|
41- |
|
|
|
42- |
|
|
|
43- |
|
|
|
44- |
|
|
|
45- |
|
|
|
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder |
|
Planlanan öğretim faaliyetleri, öğretme metodları ve AKTS iş yükü
|
|
|
Sayısı
|
Süresi (saat)
|
Sayı*Süre (saat)
|
|
Yüz yüze eğitim
|
13
|
2
|
26
|
|
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)
|
13
|
1
|
13
|
|
Ödevler
|
2
|
5
|
10
|
|
Sunum / Seminer hazırlama
|
2
|
6
|
12
|
|
Kısa sınavlar
|
0
|
0
|
0
|
|
Ara sınavlara hazırlık
|
1
|
8
|
8
|
|
Ara sınavlar
|
1
|
2
|
2
|
|
Proje (Yarıyıl ödevi)
|
0
|
0
|
0
|
|
Laboratuvar
|
0
|
0
|
0
|
|
Arazi çalışması
|
0
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık
|
1
|
10
|
10
|
|
Yarıyıl sonu sınavı
|
1
|
2
|
2
|
|
Araştırma
|
1
|
5
|
5
|
|
Toplam iş yükü
|
|
|
88
|
|
AKTS
|
|
|
4.00
|
|
Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
|
|
Yarıyıl içi değerlendirme
|
Sayısı
|
Katkı Yüzdesi
|
|
Ara sınav
|
1
|
40
|
|
Kısa sınav
|
0
|
0
|
|
Ödev
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl içi toplam
|
|
40
|
|
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı
|
|
40
|
|
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı
|
|
60
|
|
Genel toplam
|
|
100
|
|
Önerilen veya zorunlu okuma materyalleri
|
|
Ders kitabı
|
-
|
|
Yardımcı Kaynaklar
|
John Julıus NEORWICH, Bizans I-II-II, İstanbul,2013.
Georg OSTROGORSKY, Bizans Devleti Tarihi, çev:Fikret IŞILTAN, Ankara, 1981
Guntram KOCH, Erken Hıristiyan Sanatı, çev: Ayşe AYDIN, 2007, İstanbul
Cyrıl MANGO, Bizans Mimarisi, Ankara,2006.
Wolfgang MÜLLER-WIENER, İstanbul’un Tarihi Topografyası, İstanbul, 2001
Feride İmrana ALTUN, İstanbul’un 100 Roma, Bizans Eseri, İstanbul, 2009
Robert OUSTERHOUT, Bizans’ın Yapı Ustaları, İstanbul, 2016.
Andre GRABAR, L’etad’orodiGiuistiniano, Milano,1966.
Semavi EYİCE, Ayasofya, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi C.I, İstanbul,1993.
John FREELY- Ahmet S. ÇAKMAK, İstanbul’un Bizans Anıtları, çev: F. Gülru TANMAN, İstanbul,2017.
Richard KRAUTHEIMER, Early Christian and Byzantine Architecture, London,1989.
Cécile MORİSSON, Bizans Dünyası: Doğu Roma İmparatorluğu 330-641, İstanbul,2014.
Lyn RODLEY, Cave Monastteries of Byzantine Cappadoccia, Cambridge,1985
Semavi EYİCE, Binbirkilise Karadağ, İstanbul,2014.
Semavi EYİCE, Karaman Binbirkilise ve Karaman Çevresinde Arkeolojik İncelemeler, İstanbul,1971.
|
|