| Dersin adı |
Dersin seviyesi |
Dersin kodu |
Dersin tipi |
Dersin dönemi |
Yerel kredi |
AKTS kredisi |
Ders bilgileri |
| TASAVVUF II |
Birinci düzey |
İLH621 |
Zorunlu |
6 |
2.00 |
2.00 |
Yazdır |
|
Ön koşul dersleri
|
|
|
Eğitimin dili
|
Türkçe
|
|
Koordinatör
|
DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ZÜMRÜT ORHAN
|
|
Dersi veren öğretim eleman(lar)ı
|
DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ZÜMRÜT ORHAN
|
|
Yardımcı öğretim eleman(lar)ı
|
DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ZÜMRÜT ORHAN
|
|
Dersin veriliş şekli
|
sözlü anlatım ve karşılıklı soru cevap.
|
|
Dersin amacı
|
Bir din ilmi olarak tasavvufun, Gazâlî sonrası döneminin, kavramlarının, düşünce ve kurumlarının incelenmesi ve değerlendirilmesi bu dersin temel amacıdır. Bununla bağlantılı olarak dersin amacı Gazâlî dönemini, İbnü’l-Arabî dönemi ve sonraki dönemde tasavvufun düşünce, kültür ve kurumlarına ilişkin temel kavram ve konularını dar ve geniş anlamda tanımlayabilmek; İbnü’l-Arabî ile birlikte tasavvuf tarihinin yeni bir döneme girdiğini fark etmek, bu dönemin özelliklerini öğrenmek; tarikat kültürünü ve tarikatların tasavvufî uygulamalarını yorumlayıp örnekler verebilmek; tarikatlar arasındaki farklılıkları ayırt etmek; tarikatların tasavvufa getirdiği yorumları tartışabilmektir.
|
|
Dersin tanımı
|
Bu ders tasavvuf tarihinin Gazâlî''''yle başlayan dönemden günümüze kadar olan kısmını inceleyen, bu minvalde Gazâlî''''yi ve katkılarını, İbnü''l-Arabî''''yle birlikte tasavvuf tarihinde meydana gelen yenilikleri, tarikatları ve tarikat kültürünü ele alan bir derstir.
|
|
1- |
- Gazâlî’ye Kadar Geçen Süreçte Neler Oldu?
* Gazâlî öncesi dönemde tasavvufun geçirdiği aşamalar, sûfî ve tasavvuf kelimelerinin kökenine dâir görüşler, hicrî ikinci ve üçüncü asrın önemli sîmâları, tasavvufun temel kavram ve eserleri.
|
|
2- |
- Bir Sûfî Olarak Gazâlî: Hayatı, Eserleri ve el-Münkız mine’d-dalâl’i
* el-Münkız’dan Seçme Metin Okuması
|
|
3- |
- Gazâlî’nin Tasavvuf Tarihindeki Yeri ve İhyâu ulûmi’d-dîn’i
* İhyâ’dan Seçme Metin Okuması
İbnü’l-Arabî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Tarihindeki Yeri
*Fütûhât-ı Mekkiyye’den Seçme Metin Okuması
|
|
4- |
– Metafizik Bir İlim Olarak Tasavvuf-I:
* İbnü’l-Arabî’nin Varlık Anlayışı
* Fusûsu’l-hikem’den Seçme Metin Okuması
|
|
5- |
– Metafizik Bir İlim Olarak Tasavvuf-II:
– İbnü’l-Arabî’nin Âlem, Tabiat Görüşü ve İnsan Anlayışı
* Fusûsu’l-hikem’den Seçme Metin Okuması
|
|
6- |
– Tasavvufî Terbiyenin Sistemleşmesi: Tarikatlar, Tekkeler ve Anadolu’da Tasavvuf Geleneği
* Yunus Emre Dîvânı’ndan Seçme Metin Okuması
|
|
7- |
– Ana Tarikatlar ve Bazı Kolları-I
Kadiriyye ve Kübreviyye
* Çihil Meclis’ten Seçme Metin Okuması
|
|
8- |
– Ana Tarikatlar ve Bazı Kolları-II
Yeseviyye ve Nakşbendiyye
* Rütbetü’l-Hayât’tan Seçme Metin Okuması
|
|
9- |
Vize Sınavının Değerlendirilmesi ve Dilsiz Filminin Tasavvufî Açıdan Yorumlanması
|
|
10- |
– Ana Tarikatlar ve Bazı Kolları-III
Halvetiyye
* Niyâzî-i Mısrî Dîvânı’ndan Seçme Metin Okuması
|
|
11- |
– Anadolu Merkezli Tarikatlar-I
Bektaşiyye ve Mevleviyye
* Mesnevî’den Seçme Metin Okuması
|
|
12- |
– Anadolu Merkezli Tarikatlar-II
Bayramiyye ve Celvetiyye
* Hacı Bayram-ı Velî’den Seçme Metin Okuması
|
|
13- |
– Sünnî Çizginin Dışındaki Tarikatlar: Kalenderiyye, Hurûfiyye, Haydariyye
– Anadolu’da Tasavvufî Renkte İki İsyân: Babaîlik, Şeyh Bedreddin
* Ahmet Karamustafa, Tanrı’nın Kural Tanımaz Kulları’ndan Seçme Metin Okuması
|
|
14- |
– Tekkelerin Kapatılması ve Cumhuriyet Türkiye’sinde Tarikatlar
* Mustafa Kara, Tekkeler ve Zaviyeler’den Seçme Metin Okuması
|
|
15- |
|
|
16- |
|
|
17- |
|
|
18- |
|
|
19- |
|
|
20- |
|
|
1- |
Gazâlî''nin tasavvufa nasıl ve niçin yöneldiğini, tasavvufu kurtarıcı bir ilim olarak görmesinin ne anlama geldiğini ve tasavvuf tarihine olan katkılarını öğrenir.
|
|
2- |
İbnü''l-Arabî''yle birlikte tasavvuf tarihinin yeni bir döneme girdiğini fark eder. Bu yeni dönemin özelliklerini tanır. İbnü''l-Arabî''nin düşüncesini en iyi yansıtan iki ana eseri olan Fususu''l-hikem ve Fütûhât-ı Mekkiyye hakkında bilgi sahibi olur.
|
|
3- |
İbnü''l-Arabî''nin varlık anlayışını, vücûd ve adem kavramlarına yüklediği anlamı bilir. İbnü''l-Arabî''nin âlem ve insan anlayışını öğrenir.
|
|
4- |
Tarikatların ortaya çıkma ve yaygınlaşma sürecini öğrenir. Ana tarikatları temel özellikleriyle tanır ve birbirinden ayırt eder.
|
|
5- |
Ana tarikatları temel özellikleriyle tanır ve birbirinden ayırt eder. Hangi tarikatın nasıl bir tasavvufî eğitim metodu benimsediğini anlar.
|
|
6- |
Anadolu merkezli tarikatlar hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olur. Tarikatların Anadolu kültürü üzerindeki tesirini fark eder.
|
|
7- |
|
|
8- |
|
|
9- |
|
|
10- |
|
|
*Dersin program yeterliliklerine katkı seviyesi
|
|
1- |
Kur’an ve Sünnet çerçevesinde bütüncül ve sistematik bir dini düşünce ve kavrayışa sahiptir. (Yetkinlik)
|
|
|
2- |
İlahiyat alanında temel kavramları ve kavramlar arası ilişkileri açıklar. (Bilgi)
|
|
|
3- |
İlahiyat ile ilgili ileri düzeyde kuramsal ve uygulamalı bilgilere (Tarihi ve güncel, araç ve gereçlere ilişkin, saha çalışmalarında uygulanan araştırma yöntem ve tekniklerine ilişkin, ilahiyatla ilgili diğer kaynaklarda desteklenen) sahiptir. (Bilgi)
|
|
|
4- |
İlahiyat alanında değişmez olan ve değişebilen bilgileri ayırt eder. (Beceri)
|
|
|
5- |
Klasik ve güncel dini meseleleri tespit etme, tanımlama, yorumlama, tahlil etme, terkip etme ve çözme becerisine sahiptir. (Beceri)
|
|
|
6- |
Farklı düşünce ve yorumlar karşısında evrensel ilke ve değerleri üstün tutan bir anlayışa sahiptir. (Yetkinlik)
|
|
|
7- |
Akıl, bilgi, istişare, emanete riayet, ehliyet ve adalet gibi temel değerler/ilkeler ışığında çalışma ve sorumluluk üstlenebilme yetkinliğine sahiptir. (Yetkinlik)
|
|
|
8- |
İlahiyat alanına ilişkin temel kaynakları asli dilinden (Arapça) okuyup anlayabilir. (Yetkinlik)
|
|
|
9- |
İtikat, ibadet, ahlak ve muamelata dair usul ve esasları kavrar ve dayandığı temelleri açıklar. (Bilgi)
|
|
|
10- |
Zaman ve mekâna göre ortaya çıkan farklı dini yaklaşımları doğru anlama ve tutarlı değerlendirme yetkinliğine sahiptir. (Yetkinlik)
|
|
|
11- |
Din istismarı, şiddet, İslam karşıtlığı gibi dine ve topluma zararlı eğilimlere karşı söylem ve tutum geliştirir. (Yetkinlik)
|
|
|
12- |
İslam kültür, sanat ve medeniyeti hakkında temel ve bütüncül bilgilere sahiptir. (Bilgi)
|
|
|
13- |
Kuran-ı Kerim okuma, anlama ve öğretme konusunda teorik ve pratik yeterlilik kazanır. (Beceri)
|
|
|
14- |
İslam’ın temel kaynakları ışığında din eğitimi ve din hizmetleri verme yetkinliğine sahiptir. (Beceri)
|
|
|
15- |
İlahiyat alt dallarının birbiri ile ve diğer bilim alanları ile ilişki kurarak, disiplinler arası araştırma-inceleme, yorum, analiz ve değerlendirme yapar. (Beceri)
|
|
|
16- |
Dini/Manevi danışmanlık ve rehberlik bilgi ve becerisine sahiptir. (Beceri)
|
|
|
17- |
Dünya dinlerinin temel inanç esasları ve uygulamalarını tanır. (Bilgi)
|
|
|
18- |
İlahiyatla ilişkili başlıca ekoller, kuramlar ve meseleler hakkında yeterli düzeyde bir kavrayışa sahip olur. (Bilgi)
|
|
|
19- |
İlahiyat alanında edindiği kuramsal ve uygulamalı bilgileri; eğitim-öğretim, araştırma ve topluma hizmet alanlarında kullanır. (Yetkinlik)
|
|
|
20- |
İlahiyat alanının gerektirdiği bilişim ve bilgi teknolojilerini ileri düzeyde kullanır. (Yetkinlik)
|
|
|
21- |
|
|
|
22- |
|
|
|
23- |
|
|
|
24- |
|
|
|
25- |
|
|
|
26- |
|
|
|
27- |
|
|
|
28- |
|
|
|
29- |
|
|
|
30- |
|
|
|
31- |
|
|
|
32- |
|
|
|
33- |
|
|
|
34- |
|
|
|
35- |
|
|
|
36- |
|
|
|
37- |
|
|
|
38- |
|
|
|
39- |
|
|
|
40- |
|
|
|
41- |
|
|
|
42- |
|
|
|
43- |
|
|
|
44- |
|
|
|
45- |
|
|
|
Yıldızların sayısı 1’den (en az) 5’e (en fazla) kadar katkı seviyesini ifade eder |
|
Planlanan öğretim faaliyetleri, öğretme metodları ve AKTS iş yükü
|
|
|
Sayısı
|
Süresi (saat)
|
Sayı*Süre (saat)
|
|
Yüz yüze eğitim
|
14
|
2
|
28
|
|
Sınıf dışı ders çalışma süresi (ön çalışma, pekiştirme)
|
14
|
1
|
14
|
|
Ödevler
|
0
|
0
|
0
|
|
Sunum / Seminer hazırlama
|
0
|
0
|
0
|
|
Kısa sınavlar
|
0
|
0
|
0
|
|
Ara sınavlara hazırlık
|
1
|
7
|
7
|
|
Ara sınavlar
|
1
|
1
|
1
|
|
Proje (Yarıyıl ödevi)
|
0
|
0
|
0
|
|
Laboratuvar
|
0
|
0
|
0
|
|
Arazi çalışması
|
0
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl sonu sınavına hazırlık
|
1
|
10
|
10
|
|
Yarıyıl sonu sınavı
|
1
|
1
|
1
|
|
Araştırma
|
0
|
0
|
0
|
|
Toplam iş yükü
|
|
|
61
|
|
AKTS
|
|
|
2.00
|
|
Değerlendirme yöntemleri ve kriterler
|
|
Yarıyıl içi değerlendirme
|
Sayısı
|
Katkı Yüzdesi
|
|
Ara sınav
|
1
|
40
|
|
Kısa sınav
|
0
|
0
|
|
Ödev
|
0
|
0
|
|
Yarıyıl içi toplam
|
|
40
|
|
Yarıyıl içi değerlendirmelerin başarıya katkı oranı
|
|
40
|
|
Yarıyıl sonu sınavının başarıya katkı oranı
|
|
60
|
|
Genel toplam
|
|
100
|
|
Önerilen veya zorunlu okuma materyalleri
|
|
Ders kitabı
|
Abdurrezzak Tek, Tarihî Süreçte Tasavvuf ve Tarikatlar (Bursa: Bursa Akademi, 2020).
|
|
Yardımcı Kaynaklar
|
- Ahmed Yesevî, Dîvân-ı Hikmet, (haz. Hayati Bice), Ankara: TDV Yayınları, 2018.
- Ahmet T. Karamustafa, Tanrının Kuraltanımaz Kulları, İstanbul: YKY, 2016.
- Ahmet Yaşar Ocak, Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2013.
- Alâüddevle-i Simnânî, Çihil Meclis, (çev. Kübra Zümrüt Orhan), İstanbul: Büyüyenay Yayınları, 2021.
- Azîz Mahmûd Hüdâî, Dîvân-ı İlâhiyât.
- Ebu’n-Necîb Sühreverdî, Âdâbu’l-mürîdîn.
- Ekrem Demirli, İbnü’l-Arabî Metafiziği, İstanbul: Timaş Yayınları, 2016.
- Gazâlî, el-Münkız mine’d-dalâl, (çev. Abdurrezzak Tek), Bursa: Bursa Akademi Yayınları, 2017.
- Hacı Bayram Velî’nin Çalabım Bir Şâr Yaratmış Şiirinin Şerhi, Büyüyenay Yayınları.
- Hasan Kâmil Yılmaz, Seçme Metinlerle Tasavvuf Klasikleri, İstanbul: Erkam Yayınları, 2014.
- İbnü’l-Arabî, Fütûhât-ı Mekkiyye, (çev. Ekrem Demirli), İstanbul: Litera Yayıncılık.
- İbnü’l-Arabî, Fususu’l-hikem, (çev. Ekrem Demirli), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Kadir Özköse, “Muhyiddin İbnü’l-Arabî’nin İbn Rüşd ile Görüşmesi”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 2009, 9/23, 221-240.
- Mahmud Erol Kılıç, İbnü’l-Arabî, Ankara: TDV İSAM Yayınları, 2018.
- Mevlânâ, Mesnevî.
- Mustafa Kara, Din, Hayat, Sanat Açısından Tekkeler ve Zaviyeler, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017.
- Necdet Tosun, “Yûnus Emre Rifâî, Hacı Bektaş Vefâî”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 2013, XIV: 31, s. 109-115.
- Niyâzî-i Mısrî Dîvânı.
- Semih Ceyhan (ed.), Türkiye’de Tarikatlar: Tarih ve Kültür, Ankara: TDV İSAM Yayınları, 2018.
- Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi https://islamansiklopedisi.org.tr/
- Temel İslam Ansiklopedisi, TDV İSAM Yayınları.
- İslam Düşünce Atlası, https://www.islamdusunceatlasi.org/
|
|